بررسی و ارائه روابط منطقه‎ ‎ای شاخص جریان پایه در حوضه‎‌‎های همگن استان ‏کرمان

Abstract

برنامه­ ریزی و مدیریت بهینه منابع ­آب حوزه­ های آبخیز نیاز به داده ­های مختلفی از جمله، جریان­ پایه و شاخص آن دارد. این شاخص که متأثر از عوامل مورفومتری، زمین‌شناسی و هیدرواقلیمی است، همواره یکی از موضوعات مهم در هیدرولوژی بوده است. در این پژوهش با استفاده از داده‌های جریان روزانه رودخانه، جریان­ پایه و شاخص آن، از روش فیلتر رقومی برگشتی دو شاخصه در 43 ایستگاه آب‌سنجی مربوط به حوضه ­های درجه چهار استان کرمان، استخراج شد. پارامترهای هیدرولوژیکی و اقلیمی محاسبه و برآورد و عوامل فیزیوگرافی در محیط GIS استخراج شد. با استفاده از روش آزمون تحلیل­ عاملی از بین 14 پارامتر مؤثر در شاخص جریان­ پایه، شش عامل ثابت ­افت منحنی هیدروگراف، بارش متوسط­ سالانه، تبخیر و تعرق واقعی، نفوذ­پذیری، توپوگرافی (شیب و ارتفاع­) و شماره منحنی، به­ عنوان عوامل مستقل انتخاب شدند. سپس روابط منطقه‌ای به روش‌ رگرسیون­­ خطی، در سطوح معنی ­داری کمتر از یک درصد با ضریب تبیین 0.99 به ­دست آمد. علاوه بر­ این، به ­منظور مقایسه و ارزیابی صحت و کارایی مدل‌های برآوردی، روش آزمون استقلال­ خطاها، نرمال بودن توزیع خطاها و هم­­ خطی مورد استفاده قرار گرفت. از بین عوامل مورد بررسی، مشخصاً روش رگرسیون‌های چند متغیره به ­عنوان بهترین برآورد کننده‌ شاخص جریان ­پایه رودخانه‌ها در منطقه پژوهش، تشخیص داده شدند.