تحلیل عدم تعادل فضایی توزیع خدمات اقتصادی، اجتماعی دهستان های استان قزوین

Abstract

چگونگی توزیع امکانات در روستاها بیانگر سطح توسعه­یافتگی مناطق بوده و تعادل در توزیع فضایی امکانات نیز میزان دسترسی جمعیت روستایی را در برخورداری از امکانات بیان می­نماید. با توجه به اینکه در کشورهای توسعه نیافته به طور طبیعی قسمت عمده­ی جمعیت در مناطق روستائی زندگی می­کنند، شناخت ویژگی­های ساختاری سطوح توسعه­یافتگی و آگاهی از ظرفیت­ها و توانمندی­های محیطی هر منطقه اهمیت زیادی دارد. به منظور حل مسائل ناشی از عدم تعادل­های منطقه­ای گام نخست شناخت و سطح­بندی مناطق از نظر میزان برخورداری در زمینه­های اجتماعی، اقتصادی و خدماتی در فرآیند برنامه ریزی توسعه منطقه­ای می­باشد که با این کار تنگناها و محدودیت­های مناطق مشخص شده و می­توان برای رفع آنها اقدام نمود. در این راستا هدف اصلی این پژوهش دستیابی به میزان توسعه­یافتگی و یا محرومیت دهستان­های استان قزوین می­باشد. جهت دستیابی به این هدف از روش توصیقی- تحلیلی و مدل اسکالوگرام استفاده شده است. میزان توسعه­یافتگی دهستان­های استان قزوین از نظر 41 شاخص از جمله شاخص­های آموزشی، بازرگانی، فرهنگی، بهداشتی– درمانی، زیربنایی و ... مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاکی از آن است که در این رتبه­بندی از بین 46 دهستان موجود در استان قزوین، پیر یوسفیان در شهرستان البرز در رتبه اول قرار داشته و دهستان الموت پایین در شهرستان قزوین در رتبه آخر جدول قرار گرفته است. سپس با توجه به امتیاز بدست آمده دهستان­ها به چهار دسته برخوردار، نسبتا برخوردار، نیمه برخوردار و محروم تقسیم­بندی شده­اند. دهستان­های محروم بیشتر در شهرستان­های قزوین و آوج قرار گرفته و دهستان­های برخوردار در شهرستان بوئین زهرا قرار گرفته­اند.