ساخت‌شدگی به مثابه‌ی رویکردی برای تحلیل تغییرات زبانی؛ شواهدی از ساخت‌های کنایی نشان‌دار در هورامی

Abstract

ساخت­ شدگی رویکرد جدیدی است که می­ کوشد تا با تکیه بر مفاهیم بنیادی دستورهای ساخت­ بنیاد به تبیین تغییرات زبانی بپردازد و از این رهگذر شیوه ­ی یک دستی برای برخورد با انواع تغییرات رخ­داده در زبان ­های مختلف بدست دهد. مقاله ­ی حاضر درصدد است تا با بکارگیری سازوکارهای دخیل در فرایند ساخت­ شدگی، تحلیل جدیدی از شیوه­ های بیان الگوی انطباق کنایی در هورامی بدست دهد. بر مبنای تحلیل ارائه شده ساخت نشان­دار بیان الگوی انطباق کنایی در هورامی که از تکواژ حالت ­نمای غیرمفعولی بر روی سازه ­ی فاعل بهره می­گیرد و برای اراده­ ی معانی نشان­دار به‌کار گرفته می­ شود، در حقیقت ساخت متأخری است که بر اثر اعمال فرایند ساخت ­شدگی بر طرحواره­ ی انتزاعی ویژه­ ای که در این مقاله طرحواره­ ی انتزاعی مفروض نامیده شده، پدید آمده است. در این راستا چنین استدلال می ­شود که عامل اصلی شکل­ گیری ساخت نشان‌دار در هورامی، پیدایش شیوه ­ی جدیدی برای کدگذاری مقولات نحوی در الگوی انطباق کنایی است که مشخصاً از حضور الزامی واژه­ بست­ های هم­ مرجع با فاعل بهره می ­گیرد و در مقاله ­ی حاضر ساخت کنایی بی­نشان­ نامیده می­شود. گسترش روند استفاده از مکانسیم درج واژه­ بست ­های هم ­مرجع با فاعل به همراه سایر تحولات تاریخی نظیر کم­رنگ شدن تقابل بین حالات فاعلی و غیرفاعلی زمینه­ ی لازم را برای بروز تغییرات ساختی در صورت نحوی و معنایی خرده ­ساخت­ های مفروض فراهم می­ سازد و در نهایت منجر به پیدایش ساخت­ های کنایی نشان­دار در هورامی می ­شود.