فراتحلیل مطالعات اعتماد سیاسی در ایران پس از انقلاب اسلامی

Abstract

با وجود اجماع اندیشمندان مختلف بر اهمیت و جایگاه اعتماد سیاسی به‌عنوان یکی از مهمترین شاخص‌ها در تحلیل سرمایه اجتماعی و تعیین میزان موفقیت ساختار سیاسی در جلب رضایت و اعتماد شهروندان، هنوز پارادایم و چارچوب نظری یکسانی برای تحلیل آن پدید نیامده است و پژوهشگران در مطالعه اعتماد سیاسی با روش‌های متنوع به نتایج متفاوتی دست یافته ­اند. هدف اصلی این مقاله این است که مطالعات اعتماد سیاسی در ایران پس از انقلاب اسلامی به چه صورت و تحت تأثیر چه متغیرهایی انجام شده است؟ شاخص‌‎‌های مورد استفاده در چارچوب رویکرد فراتحلیل عبارتند از؛ سال اجرا، هدف، روش و رویکرد نظری، گستره اجرا و تحلیل نتایج، همچنین تلاش خواهد شد مدلی فراگیر در تحلیل اعتماد سیاسی با توجه به ویژگی­ های خاص اجتماعی و فرهنگی ایران معرفی گردد. روش به‌کار رفته در این پژوهش توصیفی و تحلیلی و نوع پژوهش بنیادی است. یافته‌ها نشان می‌دهد مطالعات اعتماد­ سیاسی عمدتاً در دهه سوم و چهارم انقلاب اسلامی انجام شده و بیشتر جنبه تبیینی دارند و اعتماد سیاسی با «رویکرد نهادی»، و تحت تأثیر متغیرهایی در سه سطح خرد، میانی و کلان بررسی شده است. اعتماد سیاسی کل شهروندان در حد متوسط می‌باشد. همچنین عوامل اقتصادی و عملکرد دولت در سطح کلان، رسانه‌‎‌های جمعی و اعتماد عمومی در سطح میانی و میزان ادراک و دینداری افراد در سطح خرد بر اعتماد سیاسی تأثیرگذار بوده‌اند.