جلوه‌های اعتراض و مقاومت در شعر شفیعی کدکنی

Abstract

محمدرضا شفیعی کدکنی(م. سرشک) از شاعران معترض و سیاسی دهۀ پنجاه پیش از انقلاب اسلامی است. او،شعر نیمایی را با گونه‌ای تعهد اجتماعی و نگرش اعتقادی درآمیخت که خاستگاه آن به طور توأمان، باورهای دینی و ملی، آگاهی‌های تاریخی و حساسیت‌های سیاسی و اجتماعی بود. این اشعار، ساختاری هدف‌مند و عمدتاً مبتنی بر الزام‌های تاریخی و سیاسی دارند؛ در حقیقت، واکنشی عاطفی و شاعرانه در برابر حوادث و واقعیات بیرونی هستند که در کنار خاصیت ادبی، نمادین و زیباشناختی، ماهیت تبلیغی، تهییجی و بیدارگرانه یافته‌اند. فحوای این اشعار نشان می‌دهد که شفیعی، آن‌ها را برای نظام بخشیدن به جریان و حرکتی جمعی یا در جهت ایجاد تغییر و تحولی سیاسی و اجتماعی سروده است. این ویژگی همراه با مختصاتی دیگر، اشعار این دوره‌ی شفیعی را در زمره‌ی اشعار مقاومت یا پایداری قرار می‌دهد که در این مقاله، ابعاد و جنبه‌های آن، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته‌است.مختصاتی چون افشاگری، مفاخره، ترسیم چهره‌ای منفور از دشمن، نکوهشِ ترس، سکون و انفعال، توصیه به مقابله، ستایش همت و ایستادگیِ‌ مبارزان، نوید پیروزی و رهایی و مشابهت‌سازی‌های تاریخی و جغرافیایی که مولفه‌‌های شعر مقاومت به شمار می‌آیند، به اشکال مختلف در شعر اوظهور و تجلی یافته‌اند.