تحلیل عنصر روایت در خاطره‌ نوشته‌ی «دخترشینا» براساس نظریه «ژرار ژنت»

Abstract

روایت‌شناسی علمی است که به‌ ساختار روایت می‌پردازد. از دیدگاه روایت‌شناسی ساختارگرا، تحلیل و بررسی روشمند آثار ادبی باعث‌ کشف روش‌های تولید معنا در این آثار خواهد شد. یکی از بزرگ‌ترین نظریه‌پردازان علم روایت‌شناسی ژرار ژنت فرانسوی است. او برای تحلیل متن روایی از سه عامل زمان دستوری، وجه‌ یا حال‌وهوا و لحن بهره برده است. با وجود اینکه روایت پهنه‌ای گسترده دارد، پژوهشگران بیشتر به تحلیل آن در آثار داستانی می‌پردازند. این مقاله بر آن است‌ تا با بررسی عنصر روایت در خاطره‌نوشتۀ دختر شینا، از دیدگاه‌ ژرار ژنت‌، گامی در راه تحلیل روایت‌شناسی نوع ادبی خاطره بردارد. نتایج نشان می‌‌دهد با توجه به اقتضای نوع ادبی خاطره‌نوشته‌، نوع روایت در این ژانر عموماً کلاسیک‌ و خطی است. در بخش‌هایی از این اثر که همسر راوی حضور دارد، از عنصر «صحنۀ نمایشی» استفاده شده و این ‌مسئله منجر به جذابیت و استناد بیشتر اثر شده است. از میان انواع بسامد، «بسامد مفرد» جایگاه نخست را در این روایت دارد. حضور کم‌رنگ راوی و ارائۀ جزئیات، فاصلۀ دو سطح‌ داستان و روایتگری را کاسته است؛ درنتیجه روایت واقع‌گرایانه‌تر شده است. این اثر از دیدگاه اول‌شخص مفرد روایت شده است. انتخاب این زاویه‌دید با نوع‌ ادبی خاطره‌ هماهنگی دارد و آن را باورپذیرتر کرده است. درضمن، نویسندۀ اثر محدودیت‌های این نوع راوی را نیز رعایت کرده است.