برآورد هزینه‌های زیست‌محیطی انتشار گازهای گلخانه‌ای در مزارع زعفران (مطالعه موردی شهرستان تربت‌حیدریه)

Abstract

تولید زعفران به‌عنوان یکی از گران‌قیمت‌ترین محصول کشاورزی و دارویی جهان، دارای مزیت نسبی بالایی می‌باشد. با توجه به اهمیت تولید این محصول در ایران به‌عنوان یک کالای مهم صادراتی غیرنفتی و راهبردی، برآورد هزینه‌های غیرمستقیم زیست‌محیطی مربوط به انتشار گازهای آلاینده آن ضروری است. هدف از این مطالعه محاسبه برآورد هزینه‌های زیست‌محیطی انتشار گازهای گلخانه‌ای در مزارع زعفران در شهرستان تربت‌حیدریه بود. در این پژوهش برای جمع‌آوری داده‌ها (همچون کودهای شیمایی، آبیاری، نیروی کار، کود حیوانی و سوخت فسیلی) از پرسشنامه و مصاحبه حضوری در سال زراعی 1397-1396 استفاده شد. برای بررسی رابطه بین ستانده خوب و بد از تابع فاصله که به‌صورت فرم ترانسلوگ که پارامتریک می‌باشد استفاده گردید. نتایج نشان داد که مقدار پتانسیل گرمایش جهانی (GWP) 24/369 کیلوگرم معادل به ازای یک کیلو‌گرم کلاله زعفران محاسبه شد. هزینه زیست‌محیطی گازهای گلخانه‌ای متان، اکسید نیتروژن و دی‌اکسید کربن در یک هکتار با توجه به یک دوره هفت‌ساله به ترتیب 700<em>_/</em>888<em>_/</em>77، 820<em>_/</em>742<em>_/</em>212 و 200<em>_/</em>289<em>_/</em>76 ریال برآورد شد. درمجموع تولید زعفران هزینه‌ای معادل 720<em>_/</em>920_/366 میلیون ریال بابت انتشار گازهای گلخانه‌ای در یک دوره هفت‌ساله خسارت به محیط‌زیست وارد می‌کند. این میزان برای یک سال زراعی برای یک هکتار معادل با 240<em>_/</em>417<em>_/</em>52 میلیون ریال است. حدود 21% از درآمد به‌دست‌آمده در هکتار است. در پایان پیشنهاد می‌گردد برای کاهش اثرات زیست‌محیطی نظام تولید زعفران سیاست‌های مالیات بر کاهش مصرف کودهای شیمایی و نظام‌های خاک‌ورزی کاهش‌یافته موردبررسی و تحلیل قرار گیرد.