مطالعه جامعه شناختی مشارکت پایدار مردمی در نوسازی و بازسازی بافت های فرسوده شهری (مورد مطالعه بافت فرسوده شهر تهران)

Abstract

بافت فرسوده یک ابرچالش برای شهر تهران است. در برنامه پنجم توسعه احیای ده­درصدی تکلیف شد که با ورود یکجانبه وزارت راه و شهرسازی عملیاتی نشد، در برنامه ششم موضوع متقن­تر شد و 21 دستگاه مکلف شدند، اما ارزیابی برنامه­ها گویای عدم تحقق، به دلایل مختلف از جمله برنامه­ریزی از بالا به پایین و مشارکت شعاری مردم بود. مساله اصلی این مقاله بررسی جایگاه مشارکتی مردم بعنوان ذینفعان حقیقی این برنامه­هاست. با استفاده از روش کیفی، کمی (پرسشنامه و مصاحبه­) و بهره­گیری از رهیافت توصیفی-تحلیلی و گراندد تئوری تجزیه و تحلیل اطلاعات مشتمل بر بررسی دلایل، انگیزه­ها، ارزش­ها، باورها وتجربه­زیسته ساکنین بافت فرسوده انجام شد. بر اساس چارچوب نظری تحقیق مشارکت برخواسته از اعتمادسازی، آگاهی­بخشی و توانمندسازی ساکنین است. یافته‎های پژوهش گویای آن است که میزان مشارکت مردم به دلیل عدم آگاهی و یا اطلاعات محدود است که ماحصل آن سست­شدن اعتماد اجتماعی و عمیق­تر شدن فقر فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است. چندبعدی بودن این چالش­ها، ضرورت بهره­گیری از ابزارهای چندگانه و همراستا مشتمل بر اطلاع­رسانی، بهبود تجربه­زیسته از طریق خدمات اجتماعی، تقویت احساس مسئولیت اجتماعی و توانمندسازی راهگشاست که مدل زنجیره بلوکی (Block Chain) به عنوان یک بستر اطلاعاتی مبنی بر امنیت، شفافیت و اعتماد ارائه شد.