ردیابی آثار تغیر مسیر رودخانه کارون در کواترنر

Abstract

رودخانه ها و جلگه های حاصلخیز آنها از دیرباز کانون شکل گیری و رشد تمدن‌های بشری بوده و هستند. جلگه خوزستان جلگه ای کم ارتفاع با شیب ملایم است که رودخانه‌ی کارون در آن جریان دارد. این رودخانه در طول دوران زمین شناسی به‌ویژه درعهد چهارم «کواترنر» از تحرک و پویایی خاصی برخوردار بوده است، به‌طوری که مرتب از مسیر اولیه خود منحرف شده و به مسیر یا مسیرهای دیگری تغییر جهت داده و علاوه بر جابجایی کانون‌های مدنی، موجب تغییرات الگوی آبراهه‌ای نیز شده است. در این پژوهش با ترکیبی از روش‌های کتابخانه‌ای ـ میدانی و مطالعات تاریخی و بر مبنای روش سیستمی و با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای لندست (2000)، داده‌های رقومی 25000:1، نقشه‌های توپوگرافی و با استفاده از تکنیک‌های GIS و نرم‌افزارهای آماری و همچنین سامانه سیستم موقعیت باب جهانی GPS اقدام به شناسایی مسیرهای اولیه و قدیمی رودخانه کارون گردید، و با عنایت به این مسأله که در تغییر مسیر رودخانه‌ها در کواترنر 4 عامل اصلی تغییرات سطح اساس، عوامل تکتونیک، تغییرات اقلیمی (کاتاستروف) و عوامل انسانی نقش عمده‌ای داشته‌اند مسیر رودخانه کارون را ردیابی نموده که منجر به شناسایی 4 مسیر عمده قدیمی به همراه تعداد زیادی مسیرهای فرعی گردید.