تأثیر پرایمینگ سالیسیلیک اسید بر تحرک ذخایر بذر و جوانه‌زنی بذر گندم در مقایسه با چاودار وحشی در شرایط تنش خشکی

Abstract

به‌منظور ارزیابی تأثیر پرایمینگ با سالیسیلیک اسید بر تحرک ذخایر بذر و افزایش توان رقابتی گندم با چاودار وحشی تحت تنش خشکی، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1395 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل تنش خشکی شامل صفر (شاهد)، 3- ، 6- و 9- بار و پیش تیمار با اسید سالیسلیک شامل صفر (شاهد)، 5/0، 1، 5/1 و 2 میلی‌مولار بود. نتایج نشان داد، جوانه­زنی گندم تحت تأثیر تنش خشکی و پرایمینگ با سالیسیلیک اسید قرار گرفتند. تغییرات درصد جوانه­زنی در اثر تنش به صورت خطی بوده ولی متوسط زمان جوانه­زنی به‌صورت معادله درجه دوم بود. به ازای افزایش یک واحد تنش خشکی درصد جوانه­زنی 12/0 واحد کاهش یافت. تغییرات درصد جوانه­زنی در اثر مصرف سالیسیلیک اسید به صورت معادله پیک بود. این در حالی بود که تغییرات متوسط زمان جوانه­زنی به‌صورت سیگموئیدی تنظیم گردید. بالاترین مقدار درصد جوانه­زنی 38/95 درصد در غلظت­ 13/2 میلی­مولار سالیسیلیک اسید بدست آمد و بالاترین متوسط زمان جوانه­زنی با میانگین­ 73/3 بود. تنش خشکی بر میزان ذخایر، کارایی ذخایر و کسر ذخایر گندم معنی­دار بود و تأثیر سالیسیلیک اسید تنها بر میزان ذخایر و برهم کنش تنش در سالیسیلیک اسید تنها بر میزان استفاده از ذخایر معنی­دار شد. روند تغییرات کارایی ذخایر به صورت پیک و کسر ذخایر به صورت درجه دوم بود. برهم کنش تنش در سالیسیلیک اسید نیز نشان داد، در تمام سطوح سالیسیلیک اسید به جز غلظت 5/1 میلی­مولار، روند تغییرات میزان ذخایر به صورت درجه دوم بود. همچنین درصد جوانه­زنی چاودار وحشی تحت تأثیر تنش خشکی قرار گرفت به طوری که بالاترین درصد جوانه­زنی با میانگین 38/90 مشاهده شد که با شیب تغییرات 89/0 و در پتانسیل 98/7- بار به 50 درصد مقادیر خود رسید. روند تغییرات میزان ذخایرچاودار به صورت سیگموئیدی بود، به­طوری که بالاترین میزان ذخایر با میانگین 68/16 و با شیب کاهش 66/2 مشاهده شد که در پتانسیل 67/6- بار به 50 درصد مقدار خود رسید. به طور کلی مشاهده شد کاربرد سالیسیلیک اسید تنها توانست میزان استفاده از ذخایر را در شرایط تنش بهبود بخشد ولی بر توان تحمل گندم تحت تنش خشکی تأثیر چندانی نشان نداد.