تأثیر خراش‌دهی مکانیکی بر شکستن خواب و بهبود جوانه‌زنی بذر دوازده گونه گیاه دارویی

Abstract

خواب فیزیکی یکی از انواع خواب بذر است که در آن وجود لایه‌ های نفوذ‌ناپذیر در پوسته بذر مانع ورود آب و محدودیت تبادل گازها می‌شود. خراش‌دهی پوسته بذر از مهم‌ترین تیمارها جهت غلبه بر این نوع خواب می‌باشد. به همین منظور بذور دوازده گونه گیاه دارویی در تابستان 1390 از رویشگاه‌های طبیعی آن‌ها در شهرستان کوهدشت جمع‌‌آوری و به آزمایشگاه تحقیقات بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انتقال داده شدند. سپس جهت بررسی تأثیر تیمار خراش‌دهی مکانیکی بر درصد و متوسط زمان جوانه ‌زنی بذر این گونه ‌ها آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و در چهار تکرار اجرا شد. تیمار‌ آزمایشی شامل شاهد (عدم خراش‌دهی) و خراش‌دهی مکانیکی (با سمباده) بود. نتایج نشان داد که خراش‌دهی بر شکستن خواب 10 گونه از 12 گونه مورد بررسی مؤثر بود، خراش‌دهی بیشترین تاثیر را بر بهبود جوانه‌ زنی بذرهای گل ختمی و روناس داشت. به طوری که، جوانه‌زنی گل ختمی و روناس را به‌ترتیب از یک به 82 درصد و از 5 به 84 درصد افزایش، متوسط زمان جوانه‌زنی این دو گونه‌ به‌ترتیب از 11/6 به 5 روز و از 15/2 به 8/7 روز کاهش، اما بر بهبود جوانه‌زنی بذرهای آوندول و گل سگ زبان تأثیری نداشت. با توجه به نتایج آزمایش، قسمتی از خواب موجود در بذر این ده گونه از نوع خواب فیزیکی ناشی از پوسته سخت بوده و خراش‌دهی مکانیکی با توجه به ارزان و ساده بودن به‌عنوان تیماری مناسب برای غلبه بر خواب آن‌ها توصیه می‌شود.