تأثیر غلظت‌های مختلف کیتوزان بر جوانه‌زنی و رشد گیاهچه گندم (Triticum aestivum) در شرایط تنش خشکی

Abstract

به‌‌‌منظور بررسی تأثیر غلظت‌های مختلف کیتوزان بر جوانه‌زنی و رشد گیاهچه گندم (رقم شهریار) تحت تنش خشکی آزمایشی در آزمایشگاه فیزیولوژی و تکنولوژی بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عامل اول تنش خشکی با استفاده از پلی‌اتیلن‌گلایکول 6000 در غلظت‌های 0، 4- و 8- بار و عامل دوم غلظت‌های کیتوزان شامل 0، 0/5، 1 و 2 درصد بود. نتایج نشان داد که تأثیر اثر متقابل تنش خشکی و کیتوزان بر مؤلفه‌های رشدی گندم بجز درصد جوانه‌زنی و طول ریشه‌چه معنی‌دار بود. به‌طوری ‌که بیشترین شاخص بنیه بذر، وزن خشک ریشه‌چه و وزن خشک ساقه‌چه به‌ترتیب از پتانسیل اسمزی صفر بار در غلظت 1 درصد کیتوزان، پتانسیل اسمزی 4- بار در غلظت 1 درصد کیتوزان و پتانسیل اسمزی صفر بار در غلظت 2 درصد کیتوزان به‌دست آمد. بیشترین درصد جوانه‌زنی (100) و طول ریشه‌چه (18/44 سانتی‌متر) در پتانسیل اسمزی صفر بار به‌دست آمد. همچنین بیشترین درصد جوانه‌زنی (97/29) و بیشترین طول ریشه‌چه (13/20 سانتی‌متر) به ترتیب از غلظت 0/5 و 1 درصد کیتوزان حاصل شد. با افزایش پتانسیل اسمزی به 8- بار، انرژی جوانه‌زنی در غلظت‌های 0/5 تا 1 درصد کیتوزان در مقایسه با پتانسیل اسمزی صفر بار افزایش یافت. با توجه به نتایج به‌دست آمده می‌توان اظهار داشت که پیش تیمار بذر گندم با غلظت 0/5 درصد کیتوزان، طول ساقه‌چه و غلظت 1 درصد، انرژی جوانه‌زنی را بهبود داده و اثر تنش خشکی بر برخی مؤلفه‌های جوانه‌زنی را تعدیل می‌کند. غلظت‌های پایین کیتوزان می‌تواند کاهش درصد و شاخص جوانه‌زنی ناشی از افزایش تنش کم آبی را جبران کند. بنابراین پوشش بذر با کیتوزان ممکن است جوانه‌زنی بذر را افزایش داده و تحمل به شرایط تنش را در گیاهچه‌ها افزایش دهد.