تبیین موانع و چالش‌های توسعه صادرات محصولات کشاورزی در استان آذربایجان شرقی

Abstract

پژوهش حاضر، با هدف تبیین موانع و چالش­‌های توسعه صادرات محصولات کشاورزی در استان آذربایجان شرقی، از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی- پیمایشی بوده، گردآوری اطلاعات مورد نیاز از طریق مصاحبه و پرسشنامه صورت گرفت. جامعه آماری تحقیق، در مرحله کیفی، شامل مدیران، کارشناسان و خبرگان و ذی‏نفعان در زمینه صادرات محصولات کشاورزی استان‌ آذربایجان شرقی بود، به‏‌گونه‌‏ای که در مرحله مصاحبه، از ده نفر خبره حوزه صادرات برای شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه صادرات مصاحبه به عمل آمد و برای تحلیل مدل آماری، از بین جامعه آماری و طبق رابطه محاسباتی کوکران، تعداد 184 نفر به روش تصادفی انتخاب شدند. به‏‌منظور تحلیل یافته‌های تحقیق، از روش معادلات ساختاری با رویکرد حداقل مربعات جزئی استفاده ‌شد. بر اساس یافته‌های تحلیل اطلاعات، تأثیر عوامل اقتصادی، زیرساختی، بازاریابی، اجتماعی- فرهنگی و فنی- تخصصی بر توسعه صادرات مثبت و معنی‌‏دار بود. از این‌‏رو، پیشنهادهایی برای بهره‏‌برداری مدیران در راستای توسعه صادرات محصولات کشاورزی استان آذربایجان شرقی بدین شرح ارانه شد: در حوزه «عوامل اقتصادی»، اعمال معافیت‌ها و برقراری مشوق‌ها و تسهیلات؛ در حوزه «عوامل زیرساختی»، سهولت دسترسی به اعتبارات بانکی، پوشش بیمه­ای برای صادرات به کشورهای پرمخاطره (پرریسک)، کیفیت محصول و رعایت استانداردهای بین‌­المللی و حمایت از کنسرسیوم­‌های صادراتی؛ در حوزه «عوامل بازاریابی»، استفاده از شبکه‌­سازی و راهبرد‌های همکارانه مثل ایجاد کنسرسیوم‌های صادراتی، حضور در بازارهای خارجی، انجام تحقیقات بازار به‏‌منظور ارائه قیمت­‌های رقابتی، شناسایی کانال‌ها یا همان مسیرهای توزیع و مسیرهای توزیع محلی؛ در حوزه «عوامل اجتماعی- فرهنگی»، آشنایی و آگاهی مدیران از فرصت‌­های بازار و بازارهای هدف و آشنایی با فرهنگ آن کشورها یا جوامع هدف (شناسایی رقبا و سلیقه مصرف‌­کنندگان در بازار هدف)؛ و در نهایت، در حوزه «عوامل فنی- تخصصی»، وجود متخصصان حوزه بازرگانی، استفاده از فناوری‌‏های به‏روز دنیا در استانداردهای تولید، مراکز تجاری پشتیبان در خارج کشور برای برگزاری نمایشگاه‌­های تخصصی و ... .