تجربه زیسته زنان از نقش‌های خانواده محور در محلات جنوب شهر تهران

Abstract

رویکرد دولت‌ها در چند سال اخیر ارج نهادن به نقش زنان در خانواده بوده است. اما مطالعات صورت گرفته بیشتر به آسیب‌شتاسی اشتغال زنان پرداخته ‌است تا این‌که به نیازسنجی زنان خانه‌دار بپردازد. این در حالی است که بخش عمده‌ای از جمعیت زنان خانه‌دار هستند. از سوی دیگر سیاست‌گذاری در حوزه زنان بدون شناخت مستقیم مسائل ایشان کارامدی لازم را نخواهد داشت.از این‌رو پژوهش حاضر با روش پدیدارشناسانه و با ابزار مصاحبه نیمه‌ساختاریافته، تجربه زیسته 20 زن ساکن در محلات جنوب شهر تهران را مورد بررسی قرار داده تا روایتی زنانه از خانواده سنتی به منظور شناخت مستقیم تجربه‌ها، نیازها و دغدغه‌‌های زنان خانه‌دار ارائه دهد.مصاحبه‌ها به روش ون منن تحلیل و سه مضمون اصلی تغییر در هرم قدرت، احساس دوگانه نسبت به زنانگی، سازشگری منفی و 8 خرده مضمون شامل نافرمانی فرزندان، افزایش عاملیت زنان درون خانواده، افزایش عاملیت زنان در روابط بیرون خانواده، عشق به خانواده، احساس نادیده گرفته شدن، آبروداری، ترس از آینده و احساس بی‌پناهی استخراج شدنتایج این مقاله حاکی از آن است خانواده سنتی نه گونه‌ای ایده‌آل برای تحقق نیازهای زنان است و نه الگوای ناکارآمد که می‌بایست طرد شود. بهبود وضعیت زنان خانه‌دار منوط به ورود درست سیاستگذاران است، چرا که فرهنگ به‌صورت عرصه‌ای مستقل می‌تواند به کنش‌های زنان شکل دهد و خود را متناسب با شرایط جدید وفق دهد و تنگناهای قانونی را دور بزند. از طرفی قانون‌گذاری به نفع زنان بدون بسترسازی فرهنگی و تغییر نگرش‌های عرفی ناکارآمد خواهد بود.