منابع اشعارِ سرگردانِ متن نزهه‌العقول فی‌لطایف‌الفصول

Abstract

نزهة‌العقول اثر محمّد عوفی، مشحون از ابیات و اشعاری است که بدون نام شاعر به متن راه یافته‌اند. این متن، چهل فصل دارد که مؤلف آن در هر فصلی، متناسب با حکایات، ابیات و اشعاری در قالب‌های مختلف آورده است. پژوهش حاضر با تکیه بر شیوة توصیفی- تحلیلی به بررسی این اشعار پرداخته است. در این متن، نود و هفت بار از شعر استفاده شده که قالب رباعی پربسامدترین قالب شعری به کار رفته در آن است. در نزهة‌العقول: از سی و چهار رباعی، بیست و هشت تک‌بیت، شانزده قطعه، یازده مثنوی و هشت بار از ابیاتی متناسب با قالب‌های قصیده و غزل استفاده شده است. از این نود و هفت شعر مورد استفاده، منبع یا منابعی برای سی و چهار شعر پیدا شد؛ از سنایی، خاقانی و نظامی به دفعات استفاده شده و از شاعرانی چون: عین‌القضات همدانی، معین‌الدین اصم، سیدحسن غزنوی، باباافضل کاشانی و ... اشعاری ذکر شده است. در اغلب اشعار به کار رفته در متن نزهة‌العقول، اختلاف‌هایی با نسخه‌های چاپی دیوان شاعران وجود دارد. ضمن اینکه در انتساب بعضی از اشعار به کار رفته، تنازع وجود دارد که نزهة‌العقول در این زمینه یاری‌دهنده است.