نقش نهادهای ناظر و تنظیم‌گر در پیشگیری از ورشکستگی بانک‌ها و شرکت‌های بیمه (مطالعه تطبیقی در حقوق آمریکا و ایران)

Abstract

بانک­ها و شرکت­های بیمه در اقتصاد نقش کلیدی دارند و در واقع، نبض تپنده اقتصاد محسوب می­شوند. این نهادها ویژگی­های متمایزی دارند که باعث می­شود آثار مضر ورشکستگی آنها برای اقتصاد کشور بیش از سایر شرکت­ها لمس شود. به همین دلیل، قانونگذاران اغلب تلاش کرده­اند به هر روشی که ممکن است از ورشکستگی آنها پیشگیری کنند و در راستای تحقق این هدف تنظیم­گران و ناظرانی را برای این نهادها پیش­بینی کرده­اند. تلاش تنظیم­گران و ناظران این است که اطمینان یابند مؤسسه­ داوطلب عنوان بانک یا شرکت بیمه، شایستگی فعالیت در این زمینه را دارد و در صورت احراز صلاحیت به وی مجـوز تأسیس می­دهنـد که ایـن نوع نظارت، نظارت در مرحله صدور است. سپس تلاش تنظیم­گران و ناظران بر این است که به شیوه­های گوناگون از ضعف مالی و در نهایت ورشکستگی مؤسسه­های تحت تنظیم­گری و نظارتشان پیشگیری کنند. این روش­ها بسته به قوانین حاکم متفاوت هستند. در کشور ما بر اساس قانون، بانک مرکزی و بیمه مرکزی تنها نهادهای تنظیم­گری و نظارتی بر بانک­ها و شرکت­های بیمه هستند. نظام بانکی آمریکا، نظامی دوگانه شامل بانک­های فدرال و ایالتی است و وظیفه تنظیم­گری تنها محدود به نهاد خاصی نیست. همچنین، در این کشور تنظیم مقررات شرکت­های بیمه و نظارت بر آنها به ایالات واگذار شده است و نظام نظارت حاکم بر شرکت­های این کشور از یکپارچگی و وحدت برخوردار نیست. در این نوشتار، به بررسی نهادهای تنظیم­گر و ناظر در نظام حقوقی آمریکا و ایران پرداختیم و وظایف و اختیارات نهادهای مذکور را در این رابطه بررسی کردیم.