واکاوی هوش عاطفی در قصیده "بلقیس" نزار قبانی بر اساس مدل دانیل گلمن

Abstract

هوش عاطفی و پرداختن به آن، یکی از محوری‌ترین و در عین حال پیچیده‌ترین روش رسیدن به عمق معانی در نوشتار ادبی است. گلمن روان‌شناس معاصر آمریکایی، از جمله صاحب نظرانی است که دیدگاهی دقیق وجامع نسبت به هوش عاطفی دارد؛ با رویکرد وی می‌توان به شناخت کاملی از خلق یک نوشتار ادبی از جهت روان‌شناسانه دست یافت به طوری که منجر به درک صحیح معنای نهفته در یک متن می‌شود. در نظریه وی، هوش عاطفی دارای چهار مؤلفه خودآگاهی، خود کنترلی، هوشیاری اجتماعی یا توانایی‌های همدلی وخودانگیزی است. در نوشتار حاضر با روش توصیفی – تحلیلی به واکاوی ابعاد هوش عاطفی دانیل گلمن در این قصیده پرداخته شده، تا توأم با دریافت معانی ثانویه، به درکی درست از روحیات شاعر نسبت به معشوق دست یابد. قصیده «بلقیس»، آیینه تمام نمای اندیشه‌ها، و احساسات شاعر نسبت به همسرش است و شخصیت بلقیس در این سروده نقش برجسته‌‌ای ایفا می‌کند و از طرف دیگر، این شعر را در دفاع از جامعه زنان سروده است، نتایج پژوهش حاکی از آن است که قصیده حاضر با تمام ابعاد هوش عاطفی گلمن تطابق دارد. بُعد خودآگاهی پربسامدترین عناصر به کار گرفته شده در این شعر بوده و شاعر ضمن خود آگاهی از عواطف خود و تاثیرات آن‌ها، نسبت به حالت فیزیولوژیکی و روانی بلقیس نیز شناخت کامل دارد. شاعر ضمن آگاهی از عواطف خود و همسرش، خود را مدیریت کرده و انگیزه درونی‌اش را مقاومت و انتقام خون بلقیس معرفی می-کند و حس همدلی اجتماعی خود را نسبت به مردمان سرزمینش اعلام می‌دارد.