گردشگری کشاورزی و عوامل و موانع توسعه آن در مناطق روستایی مورد مطالعه: مزارع زعفران شهرستان تیران و کرون

Abstract

مزارع کشاورزی و محصولات آنها، علاوه بر ارزش اقتصادی می‌توانند نقش مهمی در گردشگری بویژه در مناطق روستایی داشته باشند. این پژوهش به امکان‌سنجی توسعه‌ی گردشگری کشاورزی در مزارع زعفران روستاهای شهرستان تیران و کرون در غرب اصفهان و شناسایی و تشریح عوامل پیشران و موانع بازدارنده آن می‌پردازد. بهره‌برداران کشاورزی زعفران‌کار روستاهای منطقه، جامعه آماری مورد مطالعه بودند. تجربه عینی و عملی گردشگری در مزارع زعفران، متغیر وابسته، و ذهنیت‌های فردی، ویژگی‌های اقتصادی محصول و عوامل و موانع ساختاری و سازمانی، متغیرهای مستقل مطالعه بودند که پس از عملیاتی‌سازی و گردآوری داده‌های پیمایشی، هرکدام با پردازش‌ها و شاخص‌سازی‌های مناسب مورد سنجش قرار گرفته و تحلیل شدند. بر اساس نتایج، تجربه عینی و عملیِ اندکی که در زمینه گردشگری مزارع زعفران منطقه وجود دارد، با تأثیرگذاری مثبت عواملی چون زیرساخت‌های عمومی گردشگری، تبلیغات و معرفی محصول، مطالبه‌گری از مسئولین محلی، ویژگی‌های اقتصادی محصول، سابقه کشت آن و سطح تحصیلات بهره‌برداران همراه بوده است. تحلیل‌های بیشتر نشان داد، پتانسیل بالقوه‌ی ناحیه روستایی کرون علیا در رابطه با گردشگری مزارع زعفران، با پشتیبانی‌های سازمانی و فراهم شدن زیرساخت‌های تخصصی مزرعه‌ای به‌عنوان مهم‌ترین پیش‌شرط‌های گردشگری مزرعه، و تقویت نگره خواهنده‌ای در ذهنیت بهره‌برداران برای پیگیری و تحقق آن، خواهد توانست نظام زراعی کشت زعفران منطقه را به سمت الگوهای کارآفرینانه غیرزراعی با محوریت گردشگری و تجاری‌تر شدن و بهره‌وریِ بیشتر این نظام سوق دهد. با توجه به ویژگی‌های خاص زعفران در مراحل برداشت و زنجیره عملیات پس از آن، زنان و حتی اعضای غیر شاغل در کشاورزیِ خانوارهای روستایی، می‌توانند نقش پررنگ و معناداری در این راستا داشته باشند.