تجزیه به مؤلفه‌های اصلی برخی از ژنوتیپ‌های ذرت با استفاده از صفات اگرومورفولوژیک تحت شرایط بدون تنش و تنش کادمیوم

Abstract

تنش کادمیوم به‌عنوان یکی از مهم‌ترین تنش‌های غیرزیستی، بر رشد و عملکرد ذرت تأثیر منفی دارد. در این مطالعه، تنوع و ارتباط بین عملکرد و ویژگی‌های مختلف اگرومورفولوژیک در 95 ژنوتیپ ذرت در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در دو شرایط بدون تنش و تنش کادمیوم به صورت گلدانی در فضای باز ایستگاه تحقیقات کشاورزی جیرفت در دو سال ‌زراعی بررسی شد. در شرایط تنش، محلول کلرید کادمیوم با غلظت 30 میلی‌گرم در لیتر در دو مرحله از رشد گیاه (در مرحله شش برگی و ظهور اولین گل‌های نر) اعمال شد. نتایج نشان داد که در هر دو شرایط، بین عملکرد دانه با تعداد دانه در بلال اصلی، وزن هزار دانه، تعداد دانه در ردیف و وزن چوب بلال همبستگی مثبت و معنی‌داری وجود داشت. در تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، نه و هشت مؤلفه اصلی اول در هر دو شرایط بدون تنش و تنش شناسایی شدند که به‌ترتیب 26/79 و 42/76 درصد از تنوع کل ژنوتیپ‌ها را توجیه کردند. در هر دو شرایط، مؤلفه اول به‌عنوان مؤلفه فنولوژی معرفی شد، در حالی‌که مؤلفه‌های دوم و سوم به‌عنوان مؤلفه عملکرد و اجزای عملکرد و مؤلفه ابعادی و تیپ بوته معرفی شدند. مطالعه حاضر نشان داد که صفات عملکرد، اجزای عملکرد و ویژگی‌های فنولوژیک، شاخص‌های کلیدی برای نشان دادن تنوع و تمایز بین ژنوتیپ‌های مختلف ذرت تحت تنش کادمیوم هستند. این تنوع می‌تواند در برنامه‌های به‌نژادی ذرت برای افزایش تحمل به تنش کادمیوم و دست‌یابی به سایر اهداف اصلاحی مانند زودرسی مورد استفاده قرار گیرد.