بنیان‌ها و عوامل ماندگاری جمهوری اسلامی ایران

Abstract

فشارهای خارجی در کنار ضعف‌های کارآمدی از مهمترین واقعیت‌های سپهر سیاست کشور در بیش از یک دهه گذشته است که در ابعاد و حوزه‌های مختلف حیات سیاسی اجتماعی ایرانیان را متأثر ساخته است، اما با وجود این، نظام سیاسی حاکم بقای خود را حفظ کرده است؛ بنابراین، سؤال اصلی پژوهش حاضر این است که جمهوری اسلامی با وجود فشارهای خارجی و نقص‌های کارآمدی چگونه توانسته است پایداری و بقای خود را حفظ کند و ماندگار بماند؟ فرض بر آن است که جمهوری اسلامی ایران علاوه بر موفقیت در نهادسازی، دارای ذخایر حمایتی کافی است که با اتکا به آن‌ها، با وجود فشارهای خارجی و نقص‌های کارآمدی، توانسته است ماندگار بماند. با مبنا قرار دادن نظریه سیستمی و رهیافت نهادی هانتینگتون به عنوان چارچوب نظری، این یافته‌ها به دست آمده که جمهوری اسلامی با وجود فشارهای خارجی و ضعف‌های کارآمدی توانسته است ماندگار بماند؛ زیرا کیفیت تأسیس جمهوری اسلامی (با توجه به حل نسبی شکاف‌های دین و دولت و دولت-ملت)، راهبرد‌های حکمرانی (تداوم بسیج سیاسی مردمی پس از پیروزی انقلاب، اتکا به درون، تأسیس نهادهای انقلابی) و کارآمدی نسبی آن در برخی حوزه‌های اساسی سبب شده که ذخیره‌های حمایتی لازم را کسب کند و از سویی، با توجه به تجربه‌های متعدد در سازگاری موفق با بحران‌ها، قدرت بالای تطبیق‌پذیری کارکردی، اختلاط ساختاری و استقلال در برابر گروه‌های اجتماعی و انسجام به‌ویژه در برهه‌های بحرانی، قدرت نهادی نسبتاً بالایی دارد که تضمین‌‌بخش ماندگاری و بقای آن است.