تحلیل ساختار و راهبرد بازیگران مسئله وحدت در جهان اسلام

Abstract

مسئله‌ وحدت، یکی از مسائل راهبردی جهان اسلام در طول چند دهه‌ی اخیر است. این مسئله تابع علل و عوامل گوناگونی بوده و بازیگران موافق و مخالف با اهداف و راهبردهای مختلفی دارد. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش­هاست که بازیگران کلیدی وحدت در جهان اسلام کدام­اند؟ این بازیگران دارای چه راهبردهایی هستند؟ بلوک‌بندی‌های وحدت در جهان اسلام به چه صورت است؟ راهبردهای در دسترس بازیگران تأثیرگذار بر وحدت در جهان اسلام کدام است؟ برای پاسخگویی به پرسش­های یادشده از روش تحلیل ساختار و راهبرد بازیگران و از ابزار نرم افزار مکتور استفاده شده است. به این معنی که در ابتدا با پیمایش محیطی هدفمند متون و منابع و استفاده ازنظر نخبگان، بازیگران کلیدی تأثیرگذار بر وحدت جهان اسلام (به تعداد 15 بازیگر) و راهبردهای مرتبط با اهداف بازیگران (به تعداد 13 راهبرد) برای دست­یابی به وحدت شناسایی‌شده است و سپس با سنجش میزان تاثیرات بازیگران بر یکدیگر و همچنین سنجش مواضع آن­ها نسبت به اهداف تعیین شده از طریق پرسشنامه خبرگانی به تجزیه و تحلیل دیدگاه­های آنان پرداخته شده است. یافته­های پژوهش بیانگر آن است که به علت مداخله بازیگران منطقه­ای و بین­المللی و منافع متضادی که هریک از بازیگران مؤثر در مسئله همگرایی و وحدت در جهان اسلام دارند، سبب پیچیدگی و درعین‌حال دور از دسترس شدن وحدت شده است. جهان اسلام نزدیک­ترین راهبردهایی را که می­تواند در جهت حصول به وحدت در پیش بگیرد دو راهبرد نهادسازی و بازار مشترک اسلامی است؛ بنابراین منافع اقتصادی هم‌راستا با نهادسازی مرتبط با آن می­تواند چرخه وحدت در جهان اسلام را وارد مرحله جدیدی نماید.