مقایسه و اولویت‌بندی تهدیدهای محیطی در رویشگاه‌های طبیعی ‏جنگل‌های مانگرو ایران

Abstract

امروزه مانگروها در سراسر جهان تحت تأثیر فشارهای اقتصادی محلی، محرک‌های بیوفیزیکی و سیستم‌های اجتماعی-اکولوژیکی با مخاطرات فراوانی مواجه شده‌اند که شناسایی و اولویت‌بندی این فشارها و عوامل تهدیدزا از اهمیت بالایی برخوردار است. ازاین‌رو، در مطالعه حاضر ‏به‌منظور شناسایی پیشران‌های تهدیدکننده در رویشگاه‌های مختلف این منطقه، به ارزیابی عوامل تهدیدکننده در ‏چارچوب مدل مفهومی ‏DPSIR‏ از جمله نیروی محرکه (‏D‏)، فشار (‏P‏)، وضعیت (‏S‏)، اثر (‏I‏) و پاسخ (‏R‏) پرداخته شد. ‏همچنین در ادامه پیشران‌های تهدیدکننده در رویشگاه‌های مختلف مورد مقایسه و اولویت‌بندی قرار گرفت.‏ همان‌طور که نتایج نشان داد 16 پیشران تهدیدکننده در این رویشگاه‌ها با منشاء انسانی و محیطی شناسایی شد، که ‏دراین راستا 90 عامل ‏تهدیدکننده، منجر به وقوع مخاطرات محیطی در منطقه شده است.‏ از بین این عوامل، 37 عامل با کسب امتیاز ‏بالای 70 درصد در بین رویشگاه‌های مختلف قابل مشاهده است. علاوه‌براین، بیشترین پیشران‌های تهدیدکننده و فشارهای تأثیرگذار بر جنگل‌های مانگرو ایران مربوط به رویشگاه‌ جزیره قشم-‏خورخوران و کمترین فشارها و تهدیدات مربوط به رویشگاه‌ شهر جاسک می‌باشد. همچنین در بین تهدیدات ‏شناسایی شده در منطقه، رژیم نامناسب بارندگی ‏‏(کمبود بارش)‏ به‌عنوان عمده‌ترین عامل تهدیدکننده محیطی در بین رویشگاه‌های ‏مختلف قابل مشاهده است. نتایج به‌دست آمده حاکی از آن است که در برخی از رویشگاه‌ها هم‌چون قشم-خورخوران، جزیره ‏مردو، پهل و کولغان که تحت تأثیر چندین عامل تهدیدکننده و فشارهای محیطی هستند، باید در اولویت فعالیت‌های ‏مدیریتی و برنامه‌ریزی قرار گیرند. بنابراین، کنترل این تهدیدات مستلزم برنامه‌ریزی و مدیریتی یکپارچه در سطح ‏رویشگاه‌های منطقه می‌باشد.