پیش‌‌نگری دمای بیشینه‌‌ دوره‌‌های آتی در شمال غرب ایران براساس برون‌‌داد مدل‌‌های اقلیمی CMIP6

Abstract

یکی از مهم‌‌ترین چالش‌‌های پیش‌‌روی بشر، مسأله‌‌ تغییر اقلیم و چگونگی رویارویی با مخاطرات ناشی از آن است. هدف از پژوهش حاضر، پیش‌‌بینی دمای حداکثر‌‌ شمال غرب ایران بر اساس مدل‌‌های اقلیمی CMIP6 بود. بدین منظور داده‌‌های متغیر دمای حداکثر 12 ایستگاه منتخب شمال غرب ایران طی دوره‌‌ آماری 2014-1985 از سازمان هواشناسی کشور اخذ گردید و پس از روندیابی با بهره‌گیری از آزمون من- کندال، تحت دو سناریوی متوسط (SSP 2-4.5) و بدبینانه (SSP 5-8.5) مدل‌های CanEsm5، MPI-ESMI-2HR، در نرم‌افزار SDSM6.1 شبیه‌‌سازی و برای 30 سال آتی پیش‌‌بینی گردید. جهت ارزیابی عملکرد مدل‌های CMIP6 و مقایسه‌ مقادیر پایه و پیش‌بینی شده، از 3 سنجه‌ آماری شامل: میانگین مربعات خطا (MSE)، ریشه میانگین مربع خطا (RMSE) و میانگین خطای مطلق (MAE) بهره گرفته شد. نتایج حاصل از روندیابی به روش من- کندال حاکی از روند صعودی معنادار در سطح اطمینان 99% در همه ایستگاه‌ها به‌جز ایستگاه تکاب بود که روند صعودی دما در آن معنادار نبود. نتایج مدل‌سازی دمای حداکثر نشان داد که مدل CanESM5 در مقایسه با مدل MPI-ESMI-2HR در پیش‌بینی دمای حداکثر خطای کمتر و دقت بیشتری دارد. طبق پیش‌نگری انجام شده بر اساس سناریوهای دو مدل، طی دهه‌های آتی در همه ایستگاه‌ها و در کل ماه‌های سال افزایش دما تجربه خواهد شد که میزان این افزایش تحت سناریوی بدبینانه (SSP 5.8.5) بیشتر بود. در مجموع طبق یافته‌های پژوهش حاضر، بالاترین درصد افزایش دما در همه ایستگاه‌ها در ماه‌های سرد سال و اغلب در اواخر پاییز و زمستان رخ خواهد داد. بر اساس نتایج، دمای بیشینه در همه ایستگاه‌ها 2/0 الی 2 درجه سلسیوس افزایش خواهد داشت. ایستگاه‌های تکاب، ارومیه و مراغه با 12 الی 13 درصد افزایش، ماکو و جلفا با 6% افزایش به ترتیب بیشترین و کمترین میزان افزایش دمای بیشینه را در مقایسه با سایر ایستگاه‌ها تجربه خواهند کرد.