تحلیلی آینده‌پژوهانه بر آمایش سرزمین در استان لرستان: شناخت پیشران‌های کلیدی و سناریوهای محتمل

Abstract

آمایش سرزمین، به عنوان یکی از مهم‌ترین برنامه‌های توسعه‌ای در ایران، با هدف شناسایی پیشران‌های توسعه مبتنی بر پتانسیل‌های سرزمینی، نقشی حیاتی ایفا می‌کند. پژوهش حاضر، با رویکردی آینده‌پژوهانه و با تکیه بر برنامه‌های اولویت‌دار سند آمایش استان لرستان، در پی شناسایی مهم‌ترین پیشران‌های توسعة این استان است. این پژوهش از نظر راهبرد هدف‌گذاری کاربردی و از منظر روش توصیفی‌ـ تحلیلی است. داده‌های نظری با روش اسنادی و داده‌های تجربی با روش پیمایشی و بر اساس روش دلفی فازی گردآوری شده‌اند. جامعة آماری پژوهش شامل دوازده نفر از خبرگان و متخصصان صاحب‌نظر در حوزه‌های برنامه‌ریزی منطقه‌ای، فضایی، و آمایشی بود که به صورت نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات به‌دست‌آمده از روش‌های دلفی فازی، تحلیل اثرات متقاطع (MIC MAC)، و سناریونویسی (Scenario Wizard) استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد پراکندگی پیشران‌های کلیدی و مؤثر بر وضعیت آیندة آمایش سرزمین استان لرستان سیستمی ناپایدار دارند و پژوهش حاکی از آن است که از میان 21 پیشران بررسی‌شده در این تحقیق 10 پیشران به عنوان پیشران‌های کلیدی مؤثر بر آیندة وضعیت آمایش سرزمین استان لرستان ارجحیت دارد که بخش عمده‌ای از این عوامل کلیدی در گروه متغیرهای تأثیرگذار و دوگانه تمرکز دارند. همچنین نتایج حاصل از ارزیابی سناریو‌های مطرح‌شده نشان از سیطرة نسبی وضعیت‌های نامطلوب با 24 وضعیت (40 درصد) دارد. بنابراین می‌توان گفت بین روند توسعة آمایشی استان لرستان و مطلوبیت کامل فاصله وجود دارد.