مقدّمه در ترازو (مطالعه‌ای درباره اهمیّت و کارکرد «مقدّمات» کتب عبدالحسین زرّین‌کوب)

Abstract

مقدّمه، دیباچه و یا پیشگفتار به منزله مجلس اُنس نویسنده و خواننده و یا درگاه ورود به متن یا بحث تلقّی‌می‌شود که ارزش کار نویسنده را نشان‌می‌دهد و خواننده پس از مطالعه و تأمّل در آن تصمیم‌می‌گیرد که کتاب مورد نظر، سودمند و خواندنی‌است یا بی‌فایده و ترک‌کردنی. اگرچه تا به حال، پژوهشی مستقل دربارة مقدّمات محقّقان معاصر بر آثارشان انجام نشده، امّا در این پژوهش کوشش می­شود دیباچه‌ها و از جمله مقدّمه‌های عبدالحسین زرّین‌کوب بر آثارش از جوانب مختلف بررسی شود. در این مقدّمات که کارنامة روح نویسنده محسوب‌می‌شود، دریایی از اطّلاعات و اندیشه و آگاهی نهفته‌است؛ از اطّلاعات ادبی مرتبط و گاه غیر‌مرتبط با موضوعِ کتاب گرفته تا برداشت‌های پراکنده در حوزه‌های علم و ادب و تاریخ و فرهنگ، روش تحقیق درست، اطّلاعات مربوط به کتاب‌شناسی و همچنین روان‌شناسی شخصیت نویسنده: آرزوها و افسوس‌ها، موفقیّت‌ها و شکست‌ها، تحسین‌ها و خوارداشت‌ها، باورها و احساسات و عواطف، نومیدی‌ها و رنجوری‌ها و پیشنهاد‌ها و کارکردها. نگارنده در این نوشته کوشیده‌است با روش تحلیلی-توصیفی، ذیل پنج عنوان، به اهمّیت، کارکرد و ارزش‌هایِ گوناگون مقدّمات آثار زرّین‌کوب اشاره‌کرده، به اثبات این نکته بپردازد که ارتباط مستقیمی میان «دیباچه و دانایی» برقرار‌است.