ارتقای ظرفیت نهادهای سیاست‌گذاری شورایی در بهره‌مندی از سازمان‌های مشاوره سیاستی: مطالعه موردی دفتر هیئت دولت ایران

Abstract

در سال‌های اخیر دولت‌ها با هدف افزایش کارآمدی، صرفه‌جویی اقتصادی، کاهش مقاومت‌های بوروکراتیک و/یا بهره‌گیری از ظرفیت‌های تخصصی بیرونی، به همکاری با سازمان‌های مستقل مشاوره سیاستی روی آورده‌اند؛ اما برخی محدودیت‌های قانونی، مالی و اجرایی مانع استفاده بهینه از ظرفیت این سازمان‌ها در نظام تصمیم‌گیری کشور شده است. با توجه اهمیت نقش دفتر هیئت‌دولت در نظام تصمیم‌گیری کشور، پژوهش حاضر با هدف ارائه راهکارهای عملی برای بهره‌برداری بیشتر دفتر هیئت‌دولت از ظرفیت‌های مشاوره‌ای در راستای ارتقای تصمیم‌گیری‌های سیاستی انجام شده است. داده‌ها در مرحله اول از طریق مصاحبه‌های عمیق با خبرگان و در مرحله دوم از طریق نشست‌های خبرگانی در بازه زمانی تیرماه تا دی‌ماه 1402 گردآوری شده‌اند. این مطالعه با استفاده از روش تحلیل ساختاری-کارکردی به ارزیابی وضعیت کنونی دفتر هیئت‌دولت در ارتباط با نهادهای مشاوره‌ای پرداخته است و پس از تحلیل نقاط ضعف و قوت در هر یک از مؤلفه‌های کلیدی کارکرد و ساختار، سه گزاره بدیل (1) حفظ وضعیت فعلی، (2) اصلاحات نسبی و (3) تحول بنیادین در ساختار و کارکردها را برای ارتقای ارتباط دفتر هیئت‌دولت با سازمان‌های مشاوره سیاستی پیشنهاد و تشریح می‌کند. در هر گزاره نقش دفتر هیئت‌دولت، رویکرد ارتباطی، تحولات ساختاری و کارکردی لازم، مزایا و چالش‌ها و دلالت‌های سیاستی آن بیان شده است. این گزاره‌ها در تحلیل وضعیت‌ها و گزینه‌های سیاستی مختلف به تصمیم‌گیران کمک می‌کند و سیاست‌گذاران می‌توانند بسته به اولویت‌های راهبردی و منابع موجود، یکی از این گزینه‌ها را به‌عنوان مسیر آینده برگزینند.