بررسی تطبیقی بازشوهای سنتی معماری با توجه به مفاهیم پایه‌‌ای (مطالعه موردی: ارسی ایران و شوجی ژاپن)

Abstract

جوامع براساس فرهنگ‌‌ها و اقلیم‌‌های خاص خود، شیوه‌‌های معماری مختلف را ارتقا داده‌‌اند. به هر روی شباهت‌‌ها و تفاوت‌‌هایی بین ویژگی‌‌های انواع معماری، منبعث از تفکر خلاق مشترک بشر و زمینه‌‌های متفاوت، در خصوصیات عناصر معماری ظهور می‌‌یابد. طراحی عناصر بازشو که در معماری واجد اهمیت هستند و رابطۀ بین فضاهای درون و بیرون را تنظیم می‌‌کنند، نیز طبعاً تحت‌تأثیر برخی مفاهیم مرجع که در فرهنگ جوامع ریشه دارد، قرار می‌‌گیرد و این امر در شکل‌‌گیری بازشوها و به نوعی در کل هویت معماری اثر می‌‌گذارد. از این نقطه‌نظر، «بازشو» واجد یک لایۀ ظاهری شامل بر وجوه ریخت‌‌شناسی و یک لایه باطنی حامل معانی و ایده‌‌ها است. «ارسی» نوعی بازشو در معماری سنتی ایرانی و «شوجی» نوعی بازشو در معماری سنتی ژاپنی است که هریک عنصری شاخص در معماری منطقۀ خود هستند. علی‌‌رغم تفاوت مشهود در چهره، هر دو بازشو تعاملی منعطف را بین فضای درون و بیرون تأمین می‌‌کنند. این مقاله شباهت‌‌ها و تفاوت‌‌های مهم این دو نوع بازشو را در قالب یک مطالعۀ تطبیقی در سه محور ریخت‌‌شناسی، فنی و باطنی بررسی می‌‌کند. شباهت‌‌های مهم یافت‌شده در عرصه‌‌های تأثیر فضایی، تنظیم رابطۀ درون و بیرون، فازی‌گرایی و انعطاف در محصوریت و ویژگی‌‌های فرهنگی-محیطی و تفاوت‌‌های مهم مربوط به پیچیدگی هندسی در مقابل سادگی هندسی، ترجیح کارکرد غالب به سمت اقلیم یا مرزبندی، مینیمال‌گرانبودن در مقابل مینیمال‌گرایی و طراحی مبتنی‌بر رنگ یا سایه‌روشن هستند.