مقایسه نتایج بذرکاری و نهالکاری گونه‌های Amygdalus communis L.، Amygdalus lycioides Spach.و Amygdalus scoparia Spach. در منطقۀ دستجرد قم

Abstract

مقدمه: برای توسعۀ پوشش گیاهی و احیای اکوسیستم‌های طبیعی مناطق خشک، برخی از گونه‌های گیاهی از جمله بادام (Amygdalus spp.) کاشته می‌شوند. این پژوهش به‌منظور مقایسۀ نتایج بذرکاری مستقیم و نهالکاری برخی گونه‌های بادام در منطقۀ دستجرد در جنوب غربی استان قم به‌مدت سه سال (1400-1398) اجرا شد.مواد و روش‌ها: به‌منظور مقایسۀ نتایج بذرکاری یا نهالکاری برخی گونه‌های بادام، آزمایشی به‌صورت کرت‌های خردشده در زمان (split plot on time) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی شامل سه گونۀ بادام تلخ (L. Amygdalus communis)، تنگرس (Amygdalus lycioides Spach.) و بادام کوهی (Amygdalus scoparia Spach.) و عامل فرعی روش کاشت شامل بذرکاری و نهالکاری بود. پس از پایان فصل‌های رویش در سال‌های اول، دوم و سوم اجرای طرح، صفات زنده‌مانی و رشد ارتفاعی اندازه‌گیری و ارزیابی شد.یافته‌ها: براساس نتایج تجزیۀ واریانس داده‌ها، بین گونه‌های مختلف، روش‌های کاشت (بذرکاری و نهالکاری) و سال‌های مختلف اختلاف معنی‌داری وجود داشت که نشان‌دهندۀ تأثیر هر یک از عوامل بر بروز صفات زنده‌مانی و رشد ارتفاعی بود. مقایسۀ میانگین تأثیر دو روش کاشت به روش آزمون چند‌دامنه‌ای دانکن نشان داد که بیشترین درصد زنده‌مانی در روش بذرکاری و بیشترین رشد ارتفاعی در روش نهالکاری بود. همچنین در روش بذرکاری بیشترین درصد زنده‌مانی در گونۀ بادام کوهی و به میزان 78 درصد و در روش کاشت نهال بیشترین درصد زنده‌مانی در گونۀ تنگرس با میانگین 76 درصد بود. از نظر میانگین رشد ارتفاعی، بادام تلخ در هر دو روش بذرکاری و نهالکاری به‌ترتیب با 9/13 و 9/14 سانتی‌متر برتر از گونه‌های دیگر بود. از نظر رشد سالانه، بادام تلخ در سال سوم با 7/19 سانتی‌متر بیشترین و تنگرس در سال دوم با 2/7 سانتی‌متر کمترین رشد ارتفاعی را داشتند.نتیجه‌گیری: براساس نتایج حاصل از مقایسۀ میانگین صفات، در توسعۀ کشت دو گونۀ بادام کوهی و تنگرس، بهتر است از روش بذرکاری استفاده شود. هرچند استقرار و زنده‌مانی نهال‌های بادام تلخ کمتر از دو گونۀ دیگر بود، اما پایه‌های مستقرشده در سال‌های بعدی از دو گونۀ دیگر رشد بهتری داشتند.