منشأ و سازوکار هیدروژئوشیمیایی فلوراید در آب‌های زیرزمینی جنوب شرق خوزستان

Abstract

مقدار مجاز فلوراید در آب می‌­تواند برای جلوگیری از پوسیدگی دندان‌­ها و تقویت استخوان‌ها کمک کند، ولی اگر بیش ‌از حد مجاز باشد، اثر نامطلوبی همچون فلوروزیس دندانی، تحلیل استخوان­‌ها و تأثیر بر ضریب هوشی کودکان دارد. از این‌رو شناسایی سازوکار و منشأ هیدروژئوشیمی فلوراید در آب زیرزمینی اهمیتی زیادی به لحاظ زیست‌محیطی و تأثیر آن بر سلامت انسان دارد. نمونه‌برداری از چاه‌­ها در آبخوان­‌های بهبهان، رامهرمز و زیدون در دو دوره آبان 1401 و خرداد 1402 از 48 حلقه انجام شد و یون­‌های عمده­، بروماید و فلوراید مورد سنجش قرارگرفته است. به منظور شناسایی رفتار هیدروژئوشیمیایی فلوراید در آبخوان‌­های موردمطالعه، از نمودارهای ترکیبی پارامترهای مختلف در مقابل فلوراید و ترسیم نقشه توزیع مکانی فلوراید استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد که تیپ عمده آب زیرزمینی در این دشت‌ها، سولفاته- کلسیک است و غلظت فلوراید در دشت بهبهان و رامهرمز دارای تفاوت‌هایی قابل ‌ملاحظه‌ای است. در دشت بهبهان، بیشترین غلظت فلوراید در قسمت غربی دشت و در دشت رامهرمز، غلظت فلوراید در شمال غرب و در نزدیکی رودخانه اعلا کاهش می‌یابد و در دشت زیدون نیز بیشترین غلظت در بخش مرکزی است. نسبت بروماید به کلرید (Br/Cl) در آب‌های زیرزمینی دشت بهبهان منجر به شناسایی سه منشأ برای نمونه‌­ها شده و در دشت زیدون بیانگر منشأ دریایی فلوراید است، درحالی‌که در دشت رامهرمز این منشأ وجود ندارد.