ارزش‌گذاری کمّی اکوسیستم‌های گیاهی مناطق خشک با مدل ارزیابی خدمات اکوسیستمی (ESEM)

Abstract

کارکرد‌‌های اکو‌سیستم‌ گیاهی شامل چهار دسته خدمات تولیدی، تنظیمی، پشتیبانی و فرهنگی است. تاکنون روش‌های مختلفی برای ارزیابی یا ارزش‌گذاری پولی خدمات اکوسیستم ارائه شده است. با این حال، خلأ روشی که به طور همزمان همه خدمات اکوسیستم را ارزیابی کند، احساس می‌شد و بنابراین یک مدل جدید ارزیابی خدمات اکوسیستم ارائه گردید. این یک مدل ترکیبی از گروه مدل‌های شاخصی-عددی است که کلیه خدمات ارائه شده توسط اکوسیستم را که بر رفاه انسان تأثیر می‌گذارد به عنوان معیار اصلی و چهار خدمت اکوسیستمی را به عنوان معیار فرعی ارزیابی خواهد کرد. زیرمجموعه‌های هر یک از معیارهای فرعی به عنوان شاخص‌های مدل ارزیابی می‌شوند (سه خدمات تولیدی: غذا، دارو، چوب یا الیاف؛ شش خدمات تنظیمی: ترسیب کربن، کنترل رواناب و سیل، تنظیم ریز‌‌‌‌‌‌اقلیم، گرده‌افشانی، کنترل بیولوژیک، و کیفیت خاک؛ دو خدمات پشتیبانی: حفاظت از تنوع زیستی و چرخه مواد مغذی؛ سه خدمت فرهنگی: ارزش‌های زیبایی‌شناسی، تفریح و گردشگری، آموزشی و پژوهشی). به منظور امتیازدهی به شاخص‌ها، شاخص‌های نیابتی طراحی شد که به عنوان چک لیست ارزیابی سریع (RAC) برای امتیازدهی هر شاخص مورد استفاده قرار گرفت. امتیاز هر شاخص از میانگین حسابی شاخص‌های نیابتی مربوط، و امتیاز هر زیر‌معیار از میانگین هندسی شاخص‌های مرتبط، و امتیاز نهایی معیار اصلی نیز از میانگین هندسی همه زیرمعیارها به‌دست آمد. دامنه امتیازات مدل از 0 تا 4 و در چهار درجه طراحی شد. ابتدا جداول امتیازدهی 43 شاخص نیابتی برای تمامی 158 گونه مورد مطالعه طراحی شد. سپس بازدیدهای میدانی و امتیازدهی شاخص های نیابتی انجام شد. در نهایت، داده‌ها با تجزیه و تحلیل آماری به دست آمد. امتیاز چهارده خدمات اکوسیستمی برای هر 158 گونه مورد مطالعه محاسبه شد، و با مقایسه نمرات مدل ارزیابی خدمات اکوسیستمی (ESEM)، بهترین گونه از نظر چهارده خدمات اکوسیستمی رتبه‌بندی می‌شوند.