پهنه‌بندی خطر سیل در مناطق خشک با استفاده از مدل ترکیبی AHP-FUZZY در شهرستان دشتی، جنوب ایران

Abstract

سیل به عنوان شایع‌ترین بلای طبیعی در سراسر جهان در سال‌های اخیر در نظر گرفته شده است. تهیه نقشه‌های پتانسیل خطر سیل برای مدیریت و کاهش خطر سیل لازم و ضروری است. تغییرات اقلیمی و تغییر مسیر رودخانه و مسیل‏ها در مناطق خشک سبب گسترش سیلاب‏ها شده است. هدف از این پژوهش، ارزیابی و پهنه‌بندی مناطق دارای خطر سیلاب با استفاده از رویکرد ترکیبی استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی- فازی (AHP-FUZZY) در شهرستان دشتی در استان بوشهر است. پارامترهای استفاده شده در این پژوهش عبارتند از لایه های بارش، ارتفاع از سطح دریا، شیب، تراکم شبکه زهکشی، کاربری اراضی، زمین‌شناسی و خاک که این لایه ها در محیط ARC GIS تهیه و طبقه‌بندی شده‌اند. سپس بر اساس روش AHP در نرم‌افزار AHP SOLVER وزن‌دهی و به کمک مدل فازی، لایه‌ها فازی شده‌اند و سرانجام با تلفیق روش AHP-FUZZY نقشه ارزیابی و پهنه‌بندی خطر سیل به‌دست آمده است. نتایج حاصل از پهنه‌بندی سیلاب نشان می‌دهد که شهرستان دشتی از لحاظ آسیب‌پذیری به پنج طبقه تقسیم می‌شود که ۵/۶ درصد از منطقه در محدوده خطر بسیار بالا و ۹/۲۷ درصد از منطقه در محدوده خطر بالا قرار دارد. نتایج نشان می دهد بتحلیل نقشه های نهایی نشان می دهد که یشترین پتانسیل خطر سیل مربوط به شهرهای خورموج، سنا و شنبه می باشد. تلفیق روش AHP-FUZZY قابلیت بالایی در ارزیابی و پهنه‌بندی خطر سیل دارد لذا آگاهی از پتانسیل سیل‌خیزی منطقه می‌تواند در هنگام رخداد سیلاب در جهت تدوین برنامه های مدیریت سیلاب مؤثر واقع شود.