مدل‌سازی نامانایی فضایی اثرگذاری متغیرهای کلیدی مؤثر بر توزیع فضایی مدارس با استفاده از رگرسیون وزنی جغرافیایی (نمونۀ موردی: شهراردبیل)

Abstract

امروزه عدم توجه به پراکنش صحیح مراکز آموزشی در شهرها، مشکلات عدیده­ای را برای شهروندان و دانش­آموزان به­وجود آورده است. به­همین دلیل، شناسایی الگوی توزیع فضایی مدارس و عوامل کلیدی مؤثر برآن، اهمیت زیادی دارد. این پژوهش از لحاظ روش از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و هدف آن تبیین تأثیر نامانایی متغیرهای کلیدی مؤثر، بر توزیع مدارس در محلات شهر اردبیل می‌باشد. برای رسیدن به این هدف، از تحلیل رگرسیون حداقل مربعات معمولی و رگرسیون وزنی جغرافیایی در نرم­افزار « ArcGIS» استفاده شده است. رابطة بین توزیع فضایی مدارس و توزیع فضایی جمعیت در شهر اردبیل، با رگرسیون حداقل مربعات معمولی انجام شده و با توجه به نتایج، متغیرهای کلیدی مؤثر در توزیع فضایی مدارس شناسایی شده‌اند. ضریب تأثیر هر کدام از متغیرهای کلیدی در توزیع مدارس، با هر دو نوع رگرسیون محاسبه شده و نقشه‌های به­دست­آمده از ضرایب مذکور، با توابع تحلیلی«GIS» مورد تجزیه­و­تحلیل قرار گرفته­اند. نتایج به­دست­آمده از پژوهش نشان می‌دهد که توزیع مدارس در شهر اردبیل از توزیع جمعیت پیروی نکرده بلکه عوامل فرهنگی، مذهبی و ورزشی دارای اثرات بیشتری در این توزیع بوده­اند. به­طوری­که متغیر کاربری‌های فرهنگی و مذهبی در نواحی قدیم­ساخت و سکونتگاههای غیر رسمی آن مانند سلمان­آباد، میراشرف و کریم­آباد، بیشترین تأثیر و در نواحی و شهرک‌های جدیدالاحداث، کمترین تأثیر را بر توزیع فضایی مدارس داشته­است. توزیع فضایی مدارس براساس متغیر ورزشی نیز نشان می‌دهد که محلات بعثت، ابوطالب و شهرک سبلان فاز 2 بیشترین تأثیرپذیری را داشته­اند. همچنین بیشترین عدم تناسب بین تراکم جمعیت و توزیع مدارس، در محلات مرکزی شهر دیده می‌شود که عمدتا در قلمرو جغرافیایی منطقة یک شهرداری قرار دارند.