تحلیل نقش عوامل محیطی در وقوع سیلابها با استفاده از سامانۀگوگل ارث انجین (مطالعۀ موردی: غرب استان گلستان)

Abstract

سیلاب از‌جمله مخاطره‌های طبیعی است که در‌طی سال‌های اخیر بسیاری از شهرهای ایران از‌جمله شهرهای غربی استان گلستان با آن رو‌به‌رو بوده است. از‌جمله سیلاب‌هایی که در این منطقه رخ داده سیلاب فروردین 1398 بوده است که بسیاری از شهرهای غربی استان گلستان با خسارت‌های جانی و مالی مواجه شد. با توجه به اهمیت موضوع در پژوهش حاضر به پایش مناطق سیل‌زدۀ غرب استان گلستان و تحلیل نفش عوامل محیطی در وقوع آن پرداخته شده است. در این مطالعه از تصاویر راداری سنتینل 1 و 2، تصاویر ماهوارۀ MODIS، CHIRPS و لندست 9 و مدل رقومی ارتفاعی 30 متر به‌عنوان مهم‌ترین داده‌های تحقیق استفاده شده است. مهم‌ترین ابزارهای این مطالعه سامانۀ گوگل ارث انجین، IDRISI و ArcGIS بوده است. در پژوهش حاضر ابتدا با استفاده از سامانۀ گوگل ارث انجین مناطق سیل‌زده شناسایی و در‌ادامه، ارتباط آن با عوامل محیطی تحلیل و در‌نهایت، مناطق مستعد وقوع سیلاب با استفاده از مدل WLC شناسایی شده است. نتایج حاصل‌شده از تصاویر راداری نشان داده است که در فروردین 1398 بخش زیادی از شهرهای منطقه از‌جمله مناطق شهری و حاشیۀ شهری آق‌قلا، سیمین‌شهر و گمیش‌تپه با سیلاب مواجه شده است. نتایج تحلیل نقش عوامل محیطی در سیلاب رخ‌داده نشان داده است که وضعیت ارتفاعی، شیب و تراکم پوشش گیاهی به‌ترتیب با ضرایب 652/0، 619/0 و 543/0 بیشترین تأثیر‌گذاری را داشته‌ است. همچنین، نتایج مدل WLC نشان داده است که مناطق شمالی و غربی منطقۀ مطالعه‌شده و از‌جمله مناطق شهری و حاشیۀ شهری شهرهای گرگان، آق‌قلا، سیمین‌شهر، گمیش‌تپه، کردکوی و بندرترکمن به‌دلیل ارتفاع و شیب کم، تراکم کم پوشش گیاهی و نزدیکی به رودخانه در طبقۀ پتانسیل سیل‌خیزی خیلی زیادی قرار دارند.