تدوین مکانیزم کنترل ساخت‌وسازهای شهری به‌منظور حفظ و ارتقاء کیفیت زندگی شهری مطالعه موردی: منطقه سه شهرداری تهران

Abstract

چالش‌های متعدد صنعت ساخت‌وساز به عدم تحقق طرح‌ها و برنامه‌های شهری شده و نهایتاً چیزی جز گذر و استمرار زمان و افزایش شتاب‌دار فرسودگی نبوده است. اقدامات سه دهه اخیر شهرسازی، حتی فاقد الگوهای فکری و بر اساس نگرش اقتضایی به‌صورت تلویحی و برداشت‌های شخصی مجریان انجام‌گرفته است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی است که به روش توصیفی ـ تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی‌های میدانی شامل پیمایش و ارزیابی دلفی انجام‌گرفته است. مطابق نظرات کارشناسان، معیارهای کالبدی، قانونی و محیط‌زیست از معیار اقتصاد و سپس از اجتماع ارجح‌تر بوده‌اند. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده کیفیت زندگی شهری بر اساس مکانیزم ساخت‌وساز به ترتیب نواحی 1، 2، 6، 4، 3 و درنهایت ناحیه 5 وضعیت مطلوبی دارند. در بین مؤلفه‌های مربوط به تدوین مکانیزم‌های کنترل ساخت‌وساز، تغییر کاربری زمین در بعد کالبدی با ضریب 887/0، ارزش زمین و ساختمان که شدیداً توسط دلالان و بورس بازان زمین و املاک کنترل می‌شود؛ در بعد اقتصادی با ضریب 788/0 و مؤلفه فروش تراکم مربوط به اثرات قانونی با ضریب 801/0 بیشترین تأثیر را در کیفیت زندگی منطقه 3 شهرداری تهران دارند. مطابق نتایج، ناحیه 6 در معیار اقتصادی از سایر نواحی دیگر و ناحیه 2 در معیار اجتماعی و ناحیه 1 در محیط‌زیست نسبت به سایر معیارهای دیگر ارجح‌تر هستند. در مجموع تغییرات کاربری زمین منطقه 3 را به منطقه‌ای فشرده مبدل ساخته است. بررسی روند تغییرات کاربری زمین در منطقه نشانگر افزایش ساخت‌وساز است که ادامه این روند منجر به کاهش سرانه‌های کاربری فضای سبز و کاربری‌های خدماتی می‌شود.