منطق علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام در انتصاب والیان کوفه و یمن و مصر

Abstract

زمانۀ خلافت قریب به پنج‌سالۀ علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام و ساختار و سازوکار حکمرانی ایشان پیوسته محل توجه مورخان و پژوهشگران بوده و است. بی‌تردید از مهمترین ارکان حکومت علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام والیان و فرمانداران او هستند که نقشی بی‌بدیل در ادارۀ حکومت و پیشبرد آن داشته‌اند؛ ازاین‌رو پژوهش‌های مختلفی دربارۀ شخصیت و کارنامۀ آن‌ها در چارچوب خلافت خلیفۀ چهارم مسلمانان انجام گرفته است. در این میان ارتباط بین شخصیت و کارنامۀ والی با منطقه‌ای که در آن به امارت برگزیده شده است و اینکه علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام به آن توجه کرده‌اند یا نه، سوال مهمی است که نگارنده درصدد پاسخ به آن برآمده و در مرحلۀ نخست برخی مناطق مهم جغرافیای حکومت علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام (کوفه، یمن، مصر و مدائن) را بررسی کرده است. گفتنی است نتایج این پژوهش که بی‌تردید کمک بسزایی به دولتمردان و حکمرانان اسلامی در کم‌وکیف انتصاب کارگزارانشان می‌کند نشان می‌دهد که در زمانۀ حکمرانی علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام انتصاب هر فرد بسته به شرایط جغرافیایی و سیاسی و اجتماعی انجام گرفته و ارتباط تنگاتنگی میان کارنامه و شخصیت والی و محلی که بدان گماشته شده وجود دارد. گفتنی است این پژوهش به روش توصیفی‌تحلیلی و با تأکید بر مطالعات تطبیقی انجام شده و اطلاعات آن به شیوۀ کتابخانه‌‌ای جمع‌آوری شده است.