دیدگاه بی‌فرزندان ارادی دربارة فرزندآوری: مطالعه‌ای در شهر رشت

Abstract

هدف این مقاله توصیف تمایل و یا عدم تمایل به فرزندآوری در بین افراد بی‌فرزند ارادی در شهر رشت و فهم کنش آن‌ها در زمینۀ بی‌فرزندی بر اساس نظریه «جامعه در مخاطره» و «فردی شدن» بک و بک-گرانشایم است. روش پژوهش، میدانی کیفی و تکنیک پژوهش مصاحبه‌ی عمیق با 13 نفر از افراد بی‌فرزند است که حداقل 5 سال بی‌فرزندی ارادی داشته‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهند که افراد داشتن یا نداشتن فرزند را به‌مثابه انتخابی می‌دانند که می‌تواند به‌خاطر انتخاب‌های دیگر به تعویق افتاده یا سرکوب شود. با این حال، بین دو جنس از نظر گرایش به بی‌فرزندی تفاوت وجود دارد. به طوری که زنان‌ مادر شدن را برای شکل‌گیری هویت خود مهم تلقی می‌کنند، اما مردان چنین نظری دربارۀ پدر شدن ندارند. مهم‌ترین دلایل افراد برای بی‌فرزند را می‌توان در پنج مؤلفه خلاصه کرد: مسئولیت‌های بالای پدرومادری، محدویت‌های اجتماعی فرزند برای والدین، محدویت‌های زناشویی فرزند برای والدین، هزینه‌های بالای داشتن فرزند و مخاطره‌های بارداری برای زنان. گونه‌شناسی بی‌فرزندی ارادی سه دسته از بی‌فرزندان را نشان می‌دهد. بی‌فرزندان دائمی، بی‌فرزندان موقت و بی‌فرزندانی که تصمیم مشخصی برای داشتن یا نداشتن فرزند اتخاذ نکرده‌اند.