بررسی هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای در رسوبات و بافت توتیای <i>Echinometra mathaei</i>در سواحل شمال خلیج فارس، استان بوشهر

Abstract

خلیج فارس دریایی داخلی و نیمه بسته با شرایط بوم‌شناختی خاص است و میزان آلودگی نفتی در آن بیش از متوسط سطح جهانی مورد قبول محیط زیست دریایی است. خارپوستان به دلیل کفزی بودن، بیشتر در معرض آلودگی رسوبات هستند. این مطالعه در مناطق جزرومدی سواحل استان بوشهر شامل ساحل شغاب، اولی، شیرینو، نای‌بند، اسکله T و شمال جزیره خارک انجام شد تا میزان تجمع آلودگی در رسوب و بافت توتیای Echinometra mathaei تعیین شود. نمونه‌برداری در دو فصل سرد و گرم (1394-1393) صورت پذیرفت. در آزمایشگاه، میزان و نوع هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای (PAH) با روش کروماتوگرافی و GC-MS بررسی شد. بیشترین غلظت ترکیبات PAH رسوبات در اسکله T خارک مربوط به نفتالین (7/913 نانوگرم در گرم وزن خشک) در فصل سرد و بیشترین غلظت ترکیبات PAH بافت در اسکله T خارک مربوط به فنانترین (5/371 نانوگرم در گرم وزن خشک) در فصل گرم اندازه‌گیری شد. هیچ اختلاف معنی‌داری بین میزان PAH رسوبات و بافت‌ها مشاهده نشد (05/0P>). روند تجمع PAH در رسوبات و بافت‌ها افزایشی بود. میزان PAH رسوبات در تمامی مناطق مطالعه حاضر (3059-441 نانوگرم در گرم) بالاتر از استانداردهای جهانی تعیین شده در رسوبات (197 میکروگرم در کیلوگرم) بود که نشان از آلودگی بیشتر مناطق بررسی شده است. مقایسه تجمع آلودگی در بافت توتیا با دیگر آبزیان حاکی میزان بالاتر PAHها در بافت‌های گونه‌های کفزی است. این مهم، ناشی از محل زندگی و نوع تغذیه این موجودات است و نشان از اهمیت این گونه و بررسی آن در زمینه‌های سم‌شناسی زیست‌محیطی دارد.