شناسایی مولفه‌های ساماندهی بصری در راستای بهسازی سیمای کالبدی مناظر بومی روستاهای کوهپایه‌ای ایران (نمونه موردی: روستاهای کوهپایه‌ای غرب استان مازنداران)

Abstract

ارزش‌های بصری مناظر بومی به عنوان یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین عوامل تعیین‌کننده بر حضور و تداوم سکونت در مناطق روستایی است، با این حال بسیاری از مناظر بومی روستاهای کوهپایه‌ای ایران به واسطه‌ی مداخلات ایجاد شده و فقدان ساز و کار مدیریتی مناسب دچار نابه‌سامانی شده‌اند که به منظور مدیریت روند توسعه و حفاظت از این میراث ارزشمند، تدوین نظری پارامترهای موثر بر سیمای کالبدی مناظر بومی، امری ضروری است. پژوهش حاضر از لحاظ ماهیت، اکتشافی و از حیث روش گردآوری داده‌ها، توصیفی- پیمایشی است. جامعه مورد مطالعه 576 نفر از ساکنین روستاهای مورد مطالعه می‌باشد که به صورت تصادفی شبکه‌ای مورد پرسشگری قرار گرفتند. اطلاعات جمع‌آوری شده، با استفاده از نرم‌افزار SPSS و از طریق تحلیل عامل اکتشافی، همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد؛ 1/98 درصد از تغییرات سیمای کالبدی توسط 14 عامل ساماندهی بصری شامل: کیفیت راه و مسیرها، آسایش بصری، مصالح و توپوگرافی، عناصر محیطی و چشم‌انداز طبیعی، تزیینات، نوسازی ابنیه، جذابیت بصری، نفوذپذیری، الگوی ساخت بومی، روشنایی و انعطاف فضایی، حریم و عرصه‌بندی، عناصر کالبدی، سازه بنا و خوانایی تبیین شده است که عامل‌های آسایش بصری و کیفیت راه و مسیرها به ترتیب با ضریب تاثیر 203/0 و 181/0 بیشترین تاثیر را در بهبود سیمای کالبدی روستاهای مورد مطالعه دارند.