بهره‌وری اقتصادی آب و نیتروژن سه ژنوتیپ برنج در شرایط اقلیمی استان گیلان

Abstract

لازم است با برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح برای استفاده‌ بهینه از منابع آبی و کود نیتروژن، بدون تأثیرگذاری قابل توجه بر میزان عملکرد برنج، ضمن صرفه‌جویی در مصرف نهاده‌ها باعث افزایش بهره‌وری اقتصادی شد. این مطالعه به بررسی بهره‌وری آب و نیتروژن سه ژنوتیپ برنج از نظر فیزیکی‌ و اقتصادی تحت تیمارهای مختلف آبیاری و کود نیتروژن می‌پردازد. آزمایش در قالب طرح کرت‌های دو بار خرد شده براساس طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در طول سه سال در موسسه تحقیقات برنج کشور واقع در استان گیلان، شهرستان رشت انجام شد. عامل اصلی در این آزمایش شامل مدیریت آبیاری در چهار سطح بود که شامل: آبیاری غرقاب I1 و تیمارهای آبیاری I2 ، I3 و I4 که به‌ترتیب دارای آبیاری تناوبی با فواصل آبیاری 7 ، 14 و 21 روز بود. علاوه بر عامل اصلی، عوامل فرعی شامل رقم گواهی‌شده محلی هاشمی و دو ژنوتیپ M5 و M12 در سه سطح کود نیتروژن شامل 60 ، 80 و 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود. نتایج این مطالعه نشان داد که ژنوتیپ M5 با 100 کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار در دور آبیاری 21 روزه بیشترین بهره‌وری فیزیکی آب را داشته است. در شرایط کمبود شدید آب در طول دوره رشد برنج دور آبیاری 14روز می‌تواند اختلاف عملکرد بهتر به لحاظ بهره‌وری فیزیکی آب نسبت به دور آبیاری 21 روز داشته، اما به لحاظ اقتصادی نسبت به دور آبیاری 7 روز کاهش بهره‌وری را به همراه داشته است. در این مطالعه، رقم برنج گواهی‌شده هاشمی با دور آبیاری 7 روزه و 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در شرایط استان گیلان‌، بهره‌وری فیزیکی مطلوبی از آب و همچنین بالاترین بازده اقتصادی را نشان داد. براساس نتایج این مطالعه، استفاده از آبیاری تناوبی در فاصله آبیاری 7 روزه موجب صرفه‌جویی 285 میلیون مترمکعب آب در شبکه آبیاری و زهکشی سفیدرود می‌شود.