بررسی نقش عدالت فضایی در مدیریت شهری (محدودۀ مطالعه: محلات منطقۀ 6 تهران)

Abstract

عدالت فضایی، شاخه‌ای از عدالت اجتماعی است که مرکز اصلی برنامه‌ریزی تأسیسات شهری نیز محسوب می‌شود. عدالت فضایی، وضعیت محلات را از نظر شیوۀ توزیع خدمات و میزان برخورداری از شاخص‌های مختلف اقتصادی ـ اجتماعی و زیربنایی بررسی می‌کند. در مقالة حاضر، وضعیت عدالت فضایی در توزیع خدمات شهری در سطح محلات 18گانۀ منطقۀ 6 تهران بررسی شده است. روش پژوهش از نوع توصیفی ـ تحلیلی است. به این صورت که ابتدا با استفاده از مدل ویکور (VIKOR) توزیع خدمات در محلات منطقۀ 6 تحلیل شد. سپس به منظور سنجش عملکرد مدیریت شهری از شیوۀ توزیع خدمات از آزمون‌های آماری در نرم‌افزار SPSS استفاده شد. نتایج حاصل از مدل ویکور نشان می‌دهد که وضعیت توزیع خدمات در سطح محلات منطقۀ 6 عادلانه نیست. محلات آرژانتین ـ ساعی و میدان ولیعصر با امتیاز 0.069 و 0.083 وضعیت مطلوب‌تری در برخورداری از خدمات و محلات جنت ‌ـ رفتگر و فاطمی با امتیاز 1 و 0.863 کمترین میزان برخورداری را از توزیع خدمات دارند. همچنین یافته‌های حاصل از رضایت شهروندان در توزیع خدمات، نشان‌دهندة نارضایتی شهروندان از شیوۀ آن است؛ به طوری که محلات کشاورز و قزل‌قلعه به‌ترتیب، بیشترین و کمترین میزان رضایت را از شیوۀ توزیع خدمات داشتند. مشارکت‌ندادن شهروندان، نداشتن تعریف مشخص کاربری‌های محله‌ای در نظام مدیریت شهری ایران، نبودن و نزول تسهیلات زیرساختی خدماتی و مشخص‌نبودن جایگاه شورایاری‌ها که حلقة واسط بین شهروندان و مدیران شهری محسوب می‌شوند از مهم‌ترین جنبه‌هایی است که نابرابری را در سطح محلات شدیدتر کرده است. بدان سبب که مدیریت شهری، عامل اصلی توزیع خدمات در سطح محلات است با آگاهی از شیوة توزیع خدمات در سطح محلات و رضایت شهروندان از آن نقش بهتری در توزیع خدمات دارد.