یکی از احوالات بنیادین و فراگیر انسان، حب و شوق است که وابستگی شدیدی با معرفت دارد. به عبارت‌دیگر، حدوث، ابقاء و شدت یا ضعف محبت به میزان معرفت فرد بستگی دارد؛ اما محبت باتوجه‌به ادلة نمودانگاری هستی که خاستگاه اصلی مبانی ...

ملال یکی از اصطلاحات  مهم در اندیشۀ شوپنهاور است که از تعلیق موقّت میل سرچشمه می­گیرد و با رنج و یأس همراه است. شوپنهاور راه‌هایی را برای گسست از آن مطرح می­کند که شامل نفی عارفانۀ اراده، هنر، تأمّلات ژرف­اندیشانه و اخلاق ...

در حکایت شیخ صنعان، پیر اعمالی برخلاف شریعت و عرف جامعۀ اسلامی انجام می‌دهد؛ بااین‌حال بر لزوم وجود پیر و اطاعت بی­چون­وچرا از وی، حتی در اعمال خلاف شریعت، تأکید شده است. در غزلیات عطار، واژۀ «پیر» بارها تکرار شده و در دو ...

پند پیران یکی از متون کهن صوفیّه است که بیست باب دارد و هر بابِ آن حاوی ده حکایت از پارسایان و زاهدان است. جلال متینی این کتاب را براساسِ یک نسخۀ خطی تصحیح و منتشر کرد؛ امّا چون در آن نسخه نام کتاب مذکور نبود، مصحّح عنوانِ ...

شناخت دقیق آثار و اندیشه‌های عارفان اسلامی، بدون آگاهی از سنت و مشرب عرفانی خاص آنان امکان‌پذیر نیست؛ زیرا نظام اندیشگانی هر عارف برآمده از اصول و مبانی سنت عرفانی و نیز آداب‌ورسوم مشربِ مربوط به اوست. این پژوهش با رویکرد ...

نظریۀ استبداد شرقی ویتفوگل، ازجمله رویکردهایی است که ویژگی‌های پیچیدۀ جوامع شرقی و تفاوت‌های فرهنگی آنها را آشکار می‌کند؛ چنان‌که ازطریق آن می‌توان پیچیدگی‌های این جوامع را درک کرد. بدین‌منظور با بررسی آثار مختلف ادبی ...

این جستار با هدف پی‌جویی جلوه‌های افکار حلّاج در کلام عراقی، به روش توصیفی - تحلیلی و استشهادی، بررسی می‌شود. محور افقی زندگی منصور حلّاج، نمایشگر سیر زمان و محور عمودی آن، نمودار حوادث زندگی وی است. اندیشه‌های حلّاج در ...

پرسش‌های معرفتی از دیرباز کانون توجه فلسفۀ غرب بوده است. از یونان باستان تاکنون، فیلسوفان همواره به موضوعاتی همچون مسئلۀ شناخت، چگونگی آن، محدودیت‌های انواع معرفت و راه‌های عبور از آنها پرداخته‌اند. این مباحث نه‌تنها در ...

گلشن‌راز یکی از متون محوری در حوزة عرفان نظری است که تاکنون پژوهش‌های بسیاری دربارۀ آن صورت گرفته است. پژوهش حاضر با اتکا بر نظریة دریافت، به تحلیل رویکرد نویسندگان مقالات نگارش‌یافته در دهه‌های هشتاد و نود دربارۀ گلشن‌راز ...

این پژوهش به بررسی مفهوم گزاره‌های منطق‌گریز و نقش آنها در زبان و تجربه‌های شهودی می‌پردازد. این گزاره‌ها که از قواعد منطقی پیروی نمی‌کنند، در حالت‌هایی خارج از آگاهی معمولی به کار می‌روند و معنایی متفاوت از معنای قراردادی ...