بررسی روش و گرایش تفسیری مظهری

Abstract

تحلیل روش‌ها و گرایش‌های تفسیری مفسران قرآنی یکی از موضوعات کلیدی در مطالعات معاصر قرآن است. تفسیر مظهری، اثر ثناءالله پانی‌پتی، یکی از تفاسیر برجسته اهل سنت در شبه‌قاره هند به‌شمار می‌رود که با بهره‌گیری از رویکردهای گوناگون تفسیری، تأثیر قابل‌توجهی بر فهم قرآن در این منطقه داشته است. این مقاله با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به بررسی روش تفسیری اجتهادی پانی‌پتی و گرایش‌های کلامی، فقهی، اشاری و صوفیانه وی پرداخته و در تلاش است تا ارتباط این روش‌ها با مبانی فکری و دینی مفسر را تبیین کند؛ همچنین، در این پژوهش به منابع تفسیری مورد استفاده پانی‌پتی اشاره شده و نقش این منابع در شکل‌گیری روش تفسیری او بررسی شده است. هدف از این مطالعه، تحلیل رویکرد اجتهادی پانی‌پتی در تعامل با قرآن کریم و تبیین چگونگی پاسخ‌گویی این تفسیر به نیازهای فکری، فرهنگی و دینی جامعه مسلمانان هند است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که تلفیق رویکردهای متنوع در تفسیر پانی‌پتی، ضمن تقویت درک عمیق‌تر از مفاهیم قرآن، به تولید دیدگاه‌های تازه و غنی در حوزه‌های مختلف دینی و فکری انجامیده است. تفسیر پانی‌پتی، به‌عنوان یک اثر جامع، توانسته است بستری مناسب برای تعامل سازنده میان مسلمانان و متون دینی فراهم آورد و به‌طور ویژه بر پویایی فرهنگی و مذهبی جامعه تأثیرگذار باشد.