مطالعات زیست‌محیطی منبع آلودگی خاک در مناطق دگرسانی و کانی‌سازی (موردپژوهی: شمال‌غرب مشگین‌شهر)

Abstract

زمینه و هدف: خاک شمال غرب مشگین شهر که در معرض فرایندهای کانی سازی و دگرسانی قرار گرفته اند، حاوی مقادیر زیادی عناصر سمی و سنگین هستند که موجب آلودگی این منطقه می‌گردد. بر این مبنا هدف پژوهش حاضر مطالعات زیست محیطی منابع خاک در مناطق دگرسانی و کانی‌سانی در شمال غرب مشگین‌شهر می‌باشد. مواد و روش‌ها: در پژوهش حاضر به فراخور نیاز از مطالعات کتابخانه‌ای، میدانی بهره برده شده است. بدین گونه با استفاده از نقشه‌های توپوگرافی (1:250000،1:50000 ) و مطالعه ی عکس‌های هوایی (1:20000) نقشه هیدروگرافی منطقه تهیه شد. در ادامه نیز به نمونه‌برداری خاک و آماده‌سازی آن پرداخته شد. برای تجزیه ی شیمیایی خاک‌های زراعی، باغی، مرتعی و لم یزرع روی سنگ‌ها و زون‌های کانی سازی و دگرسانی این منطقه، از حدود 70 نقطه نمونه به صورت انتخابی تهیه شد. نمونه‌های خاک از افق سطحی یعنی محل نفوذ ریشه برداشته شده است. بعد از برداشت نمونه‌های خاک به وزن تقریبی یک کیلوگرم ، 500 گرم آن به عنوان نمونه شاهد نگهداری و 500 گرم آن نیز به آزمایشگاه جهت تجزیه ی شیمیایی منتقل شد. لازم به ذکر است نمونه ها به روش ICP-Ms مورد تجزیه ی شیمیایی قرار گرفته و مقادیر 47 عنصر مهم مورد اندازه گیری قرار گرفت. یافته‌ها: مقایسه ی نتایج به دست آمده از تجزیه ی خاک‌های منطقه با مقادیر مجاز و استانداردهای زیست محیطی موجود نشان داد که آلودگی خاک‌ها به عناصر طلا، آهن، وانادیوم، گوگرد، و آرسنیک شدید بوده و غلظت بسیاری از عناصر دیگر نیز از مقادیر استاندارد بیشتر است. بر اساس مقادیر شاخص آلودگی به کار رفته در پژوهش 55/7 درصد از نمونه ها با 1 نتیجه‎‌گیری: با توجه به تشابهات نتایج مقایسات غلظت عناصر با استانداردها و حدود مجاز آن ها، فاکتورهای غنی ساز و شاخص‌های آلودگی می توان نتیجه گرفت که بیشتر نمونه های تجزیه شده از خاک منطقه مورد مطالعه آلوده هستند. با توجه به نتایج پژوهش پیشنهاد می‌گردد نسبت به خاک برداری و جابه جایی، بهسازی فیزیکی (شست وشوی خاک، فلاشینگ خاک) و بهسازی‌های بیولوژیکی (تجزیه بیولوژیکی دوغابی، بهسازی بیولوژیکی نابرجا و برجا بهسازی به روش مقاوم سازی و پایدارسازی) اقدام گردد.