بکارگیری برنامه تریگرز در تحلیل استعداد وقوع زمین‌لغزش (مطالعه موردی: حوزه آبخیز چاکرود گیلان)

Abstract

زمین‌لغزش‌ها یکی از مخرب‌ترین نوع حرکات دامنه‌ای هستند که در این پژوهش به بررسی استعداد وقوع آن‌ها در حوزه آبخیز چاکرود شهرستان سیاهکل استان گیلان با استفاده از برنامه تریگرز (TRIGRS) پرداخته شده است. این برنامه قادر است مناطق مستعد بروز زمین‌لغزش‌های کم‌عمق ناشی از بارندگی و اثر بارندگی و رواناب بر پایداری دامنه را مورد بررسی قرار ‌دهد. در پژوهش حاضر، ابتدا نقشه‌های موردنیاز برنامه، شامل مدل ارتفاع رقومی، شیب توپوگرافی، جهت جریان رواناب سطحی، خصوصیات زمین‌شناسی مهندسی و تیپ خاک، ضخامت خاک، عمق سطح آب زیرزمینی و داده‌های بارش تهیه شد. در ادامه در سیستم اطلاعات جغرافیایی نقشه‌های تولید شده به‌صورت رستر، به فایل‌های متنی مورد استفاده در برنامه تریگرز تبدیل شده است. با اجرای برنامه، برای هر سلول حداقل ضریب ایمنی پایداری، عمق لغزش و فشار آب منفذی در آن عمق محاسبه شده و به‌صورت فایل متنی ارائه می‌گردد که مجدداً با استفاده از نرم‌افزار GIS این فایل متنی به نقشه رستری تبدیل می‌شود؛ این نقشه توزیع مکانی حداقل ضریب اطمینان و پهنه‌بندی پتانسیل وقوع زمین‌لغزش برای حوضه موردمطالعه می‌باشد. نتایج این تحقیق نشان داد که این برنامه با دقت بالایی مناطق مستعد وقوع زمین‌لغزش را پس از مدل‌سازی نفوذ و مسیریابی رواناب پیش‌بینی کرده است. این مناطق 37/1395 هکتار معادل 9/8 درصد از مساحت حوزه آبخیز را شامل می‌شود و بر قسمت‌هایی از زون 2، متشکل از خاک‌های با شیل زیاد و حاوی کانی‌های رسی فراوان و زون 3 شامل خاک‌ها و رسوبات لغزشی که در دامنه‌های پرشیب و با ضخامت زیاد خاک است، منطبق می‌باشد.