پژوهشی در مردم‌نگاری درمانهای سنتی، موردمطالعه: نظام‌های بهره‌برداری متکی بر مرتع و جنگل .

Abstract

از گذشته‌های دور انسان‌ها برای سلامت جسمی و روحی خود به گیاهان و حیوانات وابسته بوده‌ و به‌تدریج در این مسیر دانش ارزشمندی را به وجود آورده‌اند. امروزه افزایش عوارض استفاده از داروهای شیمیایی، نیاز مبرم به مطالعات پایه برای بررسی ترکیبات جدید را ضروری می‌نماید و همچنین با خطر زوال دانش بومی، اهمیت مستندسازی آن بیش‌ازپیش پررنگ شده است. هدف این پژوهش ثبت دانش دامداران آشنا با درمان‌های سنتی متکی بر طبیعت بود که با کمک روش مردم‌نگاری در قالب مشاهده‌ی مستقیم، مشارکتی و مصاحبه‌ی نیمه‌ساختارمند در جامعه‌ی روستایی و عشایری شرق استان گیلان انجام شد. نتایج در چهار بخش گیاهان دارویی و خوراکی، تولیدات حیوانی، مواد معدنی و سایر تدابیر طبقه‌بندی شد. دامداران این منطقه از 52 گیاهان دارویی موجود در دشت و کوهستان که متعلق به 28 خانواده است برای درمان انواع بیماری‌های گوارشی، تنفسی، عفونی، کلیوی‌، قلبی، زخم‌ها و شکستگی‌ها بهره می‌برند. مهم‌ترین تولیدات حیوانی، شیر و فرآورده‌های آن برای بیماری‌های گوارشی و پوست و مو است و مواد معدنی مانند خاک کوهستان برای درمان بیماری‌های کلیوی و زخم‌ها استفاده می‌شود. تجزیه‌وتحلیل کمی اهمیت زیادی در مطالعات درمان‌های سنتی دارد و کشف ترکیبات فعال زیستی ناشناخته را در آزمایش‌های بالینی توصیه می‌کند. شـناخت و مستندسازی روش‌های درمانی بومی و انتقال آن به نسل‌های بعـدی باعث افزایش مرجعیت علمی، ثبت میراث غنی پزشکی و یک منبع درمانی سودمند است.