ارزیابی دقت شاخص‌های عددی تنوع زیستی براساس ویژگی‌های کمی پوشش گیاهی در مراتع منطقه حفاظت شده درمیان-سربیشه، خراسان جنوبی

Abstract

مطالعه تنوع زیستی پیش نیاز مدیریت پایدار اکوسیستم‌های مرتعی است. هدف پژوهش حاضر، مقایسه معیارهای گیاهی اندازه-گیری شاخص‌های عددی غنا، تنوع و یکنواختی گونه‌ای از لحاظ دقت در مراتع درمنه‌زار منطقه حفاظت شده درمیان-سربیشه، خراسان جنوبی است. ویژگی‌های کمی نظیر درصد پوشش تاجی (غلبه گونه‌ای)، تراکم، فراوانی و وفور گونه‌ای مطلق و نسبی در هر تیپ گیاهی اندازه‌گیری و با روابط مختلف مقادیر ارزش اهمیت نسبی گونه‌ای (IVI) تعیین شد. به منظور انتخاب بهترین روش محاسبه IVI، از لحاظ دقت، از آمار توصیفی استفاده شد. بدین منظور سه گونه Artemisia aucheri Boiss، Cousinia eryngioides Boiss. و Eryngium bungei Boiss. که در تمامی رویشگاه‌ها حضور داشتند انتخاب شدند و شاخص‌های آماری از قبیل خطای استاندارد میانگین (SEM) و ضریب تغییرات (CV) محاسبه شدند. همچنین به منظور بررسی اثر معیارهای پوشش گیاهی بر شاخص‌های تنوع زیستی، از آزمون تحلیل واریانس استفاده شد. نتایج آزمون تحلیل واریانس نشان داد که اثر معیارهای کمّی پوشش گیاهی بر کلیه شاخص‌های تنوع زیستی (بجز تعداد گونه) معنی‌دار شد. مقدار شاخص‌های تنوع براساس معیارهای مختلف، متفاوت بوده، به طوری که مقدار تنوع براساس پوشش، کمترین و بر اساس وفور و فراوانی گونه‌ای، بیشترین بود. شاخص IVI3 (وفور نسبی+فراوانی نسبی) کمترین SEM و CV (به ترتیب 30/7 و 37/23 درصد) را دارد، از این‌رو از دقت بیشتری برخوردار است. نتایج بیانگر آن است که کلیه شاخص‌های تنوع زیستی براساس IVI از دقت بالاتری برخودار هستند، از این‌رو توصیه می‌شود برای محاسبه شاخص‌های تنوع زیستی، بجای استفاده از تراکم، درصد پوشش و تولید، از معیار IVI استفاده شود.