مدیریت نزولات جوی به کمک سطوح آبگیر باران در مناطق نیمه خشک(مطالعه موردی حوزه آبخیز قویجق)

Abstract

بارندگی کم همراه با توزیع نامناسب زمانی و مکانی، از مشکلات مهم در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. کمبود منابع آبی همراه با رشد روزافزون تقاضا آب در این مناطق، دستیابی به منابع آبی جدید را اجتناب‌ناپذیر می‌سازد. جمع‌آوری آب باران یکی از شناخته‌ترین شیوه‌های مدیریت استحصال آب برای مقابله با کم‌آبی می‌باشد که در بسیاری از مناطق به سرعت درحال‌توسعه است. با توجه به تنوع و گستردگی روش‌های جمع‌آوری آب باران، باید در انتخاب عوامل تاثیرگذار و نوع روش ترکیب معیارها توجه جدی نمود. در این مقاله، جهت تعیین مکان‌های مستعد احداث سطوح آبگیر باران برای شرب دام، ابتدا عوامل مؤثر با مطالعات انجام‌شده و خصوصیات منطقه تعیین شدند. هفت عامل شیب، کاربری اراضی، عمق خاک، فاصله ‌از گسل، فاصله ‌از آبراهه، فاصله‌ از دامداری و جهت باد غالب در نظر گرفته شد. در ادامه با استفاده از تکنیک منطق فازی عوامل به نه قسمت مجزا برای رتبه‌بندی تقسیم گردید. سپس به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی همپوشانی لایه‌ها انجام شد، نتیجه همپوشانی لایه‌ها به پنج کلاس ضعیف، متوسط، نسبتاّ خوب، خوب و بسیار خوب طبقه‌بندی شد. مساحت هر کلاس به‌ترتیب 01/44، 94/53، 31/30، 48/30 و 51/12 کیلومترمربع برای جمع‌آوری آب باران به‌دست آمد. براساس نتایج منطق فازی، قسمت جنوب و جنوب شرقی منطقه اولویت اول را برای احداث سطوح آبگیر باران دارا بود. لذا می‌توان برای جمع‌آوری آب باران و ذخیره سازی آن برای مصارف آینده مورد استفاده قرارگیرد. یافته‌های این کار تحقیقاتی به سیاست‌گذاران و تصمیم‌ گیرندگان کمک می‌کند در منطقه مورد مطالعه برای غلبه بر مشکلات کمبود آب سازه‌های مختلف جمع‌آوری آب باران را اجراء کنند.