معرفی گونه‌ های مرتعی بومی بیش‌اندوز در پاکسازی محیط از فلزات سنگین روی، آرسنیک و نیکل در محدوده معادن سنگ آهن استان خراسان رضوی

Abstract

گسترش روزافزون صنعت و فعالیت‌های معدن کاوی، باعث افزایش آلودگی‌های زیست محیطی شده و این آلودگی‌ها از طریق آب، هوا و همچنین از طریق ورود پساب و ضایعات به داخل خاک، اثرات و پیامدهای غیرقابل جبرانی بر اکوسیستم‌های طبیعی وارد می‌نمایند. این پژوهش با هدف بررسی پتانسیل گیاه‌پالایی گونه‌های مرتعی Artemisia sieberi و Salsola richteri وorientalis Scariola و همچنین بررسی غلظت فلزات سنگین (روی، نیکل و آرسنیک) در خاک معدن آهن سنگان در استان خراسان رضوی انجام شد. ابتدا بر اساس بررسی اولیه پراکنش پوشش‌گیاهی در امتداد گرادیان اکولوژیکی منطقه، تیپ‌های گیاهی غالب مشخص گردید. سپس، از بخش‌های مختلف گونه های گیاهی غالب منطقه خواف و خاک اطراف ریشه آنها در فواصل مختلف از معدن در جهت باد غالب منطقه نمونه‌برداری گردید. برای اندازه‌گیری میزان آلودگی به فلزات در نمونه‌های برداشت شده، از روش اکسیداسیون و دستگاه پلاسمای جفت شده القایی استفاده شد. سپس، به منظور ارزیابی و بررسی توانایی گیاهان انتخاب شده در پاکسازی محیط از فلزات مختلف، چند شاخص مختلف گیاه پالایی بررسی شد. نتایج تحقیق نشان داد، پوشش‌های گیاهی مختلف از نظر شاخص‌های مختلف عنصر روی، آرسنیک و نیکل اختلاف معنی‌داری با یکدیگر دارند، به طوریکه بیشترین میزان شاخص‌های تغلیظ زیستی BCF روی (38/1)، آرسنیک(54/0) و نیکل (45/0) وBAC روی (53/1)، آرسنیک (48/0) و نیکل(04/0) مربوط به پوشش گیاهی Salsola richteri است که قابلیت تجمعی بالای گیاه Salsola richteri را در جذب روی نشان می‌دهد. همچنین، ارزیابی آلودگی خاک با استفاده از فاکتور آلودگی (CF) و شاخص زمین انباشتگی (Igeo) انجام شد.