ضعف سرمایة اجتماعی و چالش بوروکراسی‌هراسی در ایران

Abstract

با وجود اهمیت ادراک و نگرش شهروندان نسبت به دولت و عملکرد آن و مطالعات گسترده در این حوزه، مطالعات اندکی دربارة ادراک و نگرش منفی نسبت به بخش دولتی، درحالی‌که به عملکرد ناکارآمد دولت مرتبط نباشد، پرداخته‌اند. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطة بوروکراسی‌هراسی و سرمایة اجتماعی است. پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و به روش توصیفی‌‌ـ همبستگی انجام گرفته است. برای انجام دادن پژوهش با پیمایش شهروندان از طریق پرسشنامه وجود پدیدة بوروکراسی‌هراسی و سطح سرمایة اجتماعی مطالعه و بررسی شد. سپس، رابطة این دو متغیر بررسی شد. جامعة پژوهش همة شهروندان 18 تا 70 ساله‎ای بودند که در یک سال گذشته حداقل یک ‌بار برای دریافت خدمات به یکی از سازمان‌های بخش عمومی مراجعه کرده‌اند. نمونه‌ای از این افراد به روش در دسترس انتخاب شد و پرسشنامه در اختیار آنان قرار گرفت. از میان این افراد 412 نفر پرسشنامة پژوهش را کامل کردند که با توجه به نامحدود بودن حجم جامعه و بر اساس جدول مورگان این میزان کفایت لازم را دارد. داده‌ها با ترسیم جدول توافقی و آزمون خی‌دو تجزیه‌ و تحلیل شد. نتایج نشان داد بی‌اعتمادی به دولت و کارکنان بخش عمومی فقط با عملکرد خدمات عمومی مرتبط نیست و 12/29 درصد پاسخگویان بورو‌کراسی‌هراس هستند. همچنین، نتایج نشان داد 5/66 درصد سرمایة اجتماعی ضعیف داشتند. در نهایت نتایج نشان داد بین سرمایة اجتماعی و بوروکراسی‌هراسی رابطة معنادار وجود دارد. می‌توان گفت هر چه انسجام و اعتماد ملی کاهش یابد، تصویر منفی که حاصل عملکرد دولت نیست افزایش می‌‎یابد که دلالت‌هایی برای مسئولان و دست‌اندرکاران دارد.