بررسی تأثیر عوامل محیطی بر احساس امنیت زنان (نمونۀ موردی محلۀ سهل‌آباد شیراز)

Abstract

زنان ازجمله مهم‌ترین گروه‌های استفاده‌کننده از فضاهای شهری هستند و حضور آنان در اجتماع، الزامات و و پیش‌نیازهایی می‌طلبد که یکی از مهم‌ترین این الزامات، امنیت است. این مقاله، درصدد است براساس مقیاس محله رابطۀ میان شاخص‌های محیطی و احساس امنیت زنان را در فضاهای شهری مشخص کند. در این پژوهش، از روش کمّی از نوع پیمایش استفاده شده است و داده‌ها به کمک پرسش‌نامه جمع‌آوری شده‌اند. شاخص‌های محیطی مؤثر بر احساس امنیت زنان، از پژوهش‌های پیشین استخراج شده است و پس از پالایش، 25 شاخص انتخاب و در قالب چهار بُعدِ کالبدی‌‌فضایی، عملکردی، بصری‌ادراکی و اجتماعی دسته‎بندی شده‌اند. پس از آن، به کمک پرسش‌نامه در قالب 14 گویه با طیف لیکرت، میزان تأثیر شاخص‌های منتخب در محلۀ سهل‌آباد شیراز –به‌صورت نمونۀ موردی- در میان 370 نفر از زنان ساکن در این محله، بررسی شده است. درنهایت، داده‌های حاصل از پیمایش به روش رگرسیون لجستیک ترتیبی تحلیل شده‌اند. نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد در بعد کالبدی‌فضایی بهبود «وضعیت نورپردازی» و در بعد ادراکی بهبود «شهرت محله»، «خوانایی و وضوح مسیرها» و «حس تعلق به محله» بیشترین تأثیر را بر احساس امنیت زنان دارد. اهمیت جنبۀ ذهنی امنیت و نیز تأثیرگذاری بعد ادراکی فضا بر احساس امنیت، لزوم توجه برنامه‌ریزان و طراحان شهری را به ابعاد هویتی‌ادراکی در طراحی و برنامه‌ریزی فضاهای شهری به‌خصوص در مقیاس محله نشان می‌دهد.